بطور خلاصه هنر تحلیل تکنیکال یعنی “پیش بینی قیمت ها در آینده با استفاده از تحلیل نمودار قیمت ها در گذشته” که شبیه پیش بینی های سازمان هواشناسی است. در واقع در هر دو مورد با استفاده از ابزارها و تکنیک های خاص و بر اساس داده های قبلی، پیش بینی از وضعیت آینده صورت میگیرد! و در هر دو مورد نیز امکان خطا وجود دارد و قرار نیست پیشگویی صورت گیرد.
تحلیل تکنیکال چیست؟
تحلیل تکنیکال (Technical Analysis) به معنی پیش بینی آینده روند قیمت ها با استفاده از تجزیه و تحلیل نمودار قیمت در گذشته (شامل تغییرات قیمت، حجم معاملات و…) است. تحلیل تکنیکلی در تمامی بازارهای مالی مبتنی بر عرضه و تقاضا مثل بورس، طلا، دلار، فارکس، ارزهای دیجیتال کاربرد دارد. تمامی پایه و اساس مباحث منطقی و فلسفی Technical analysis در سه اصل ابتدایی اما مهم و کاربردی خلاصه میشود: 1. همه چیز در قیمت لحاظ شده است. 2. حرکت قیمت ها بر اساس روندها است. 3. تاریخ تکرار میشود.
1. قیمت، همه چیز است.
اگر بگوییم پایه و اساس آموزش تحلیل تکنیکال در همین یک جمله خلاصه شده است که “قیمت، همه چیز است” اغراق نکرده ایم. در واقع تکنیکالیست ها بر این اصل معتقدند که قیمت سهام، منعکس کننده تمام فاکتورهای تاثیرگذار روی سهام است (حتی تحلیل بنیادی). بنابراین طبق ادعای دوستان تکنیکالیست “تحلیل قیمت ها، تمام آن چیزی است که برای واکاوی آینده یک بازار مالی نیاز داریم.” فقط کافیست روند قیمت در گذشته به کمک ابزارهای تحلیل تکنیکی واکاوی شود.
2. حرکت قیمت بر اساس روند است.
روند فعلی قیمت ها تا زمان اعمال یک فاکتور خارجی بازدارنده پابرجا خواهد ماند بنابراین “فقط کافی است روند فعلی قیمت ها را تحلیل کنیم.” در نتیجه روند آینده قیمت ها در همان جهت روند قبلی خواهد بود. در واقع پیش بینی تغییر روند قیمتی نیز با استفاده از ابزارهای تحلیل تکنیکی انجام میشود. به یاد داشته باشید که “the trend is your friend یعنی روند دوست شماست”.
3. تاریخ تکرار میشود.
وقتی بازار نسبت به قیمت واکنشی نشان داده و الگویی را شکل میدهد در آینده نیز واکنش مشابه ای خواهد داشت و احتمالا این الگو دوباره تکرار خواهد شد. چرا که رفتار انسان هاست که این تغییرات قیمتی را ساخته است و انسان هم موجودی است علاقه مند به تکرار!
مزایای تحلیل تکنیکال
- انعطاف پذیری و سازگاری بالا در تمام بازارهای مالی
- منابع آموزشی بیشتر، فهم راحتتر و یادگیری آسان تر
- سرعت بالا و واکنش بهتر در معاملات
- امکان برنامه نویسی و معاملات الگوریتمی
- شناسایی بهترین نقطه خرید و فروش
- پیش بینی وضعیت آینده اقتصاد
معایب تحلیل تکنیکال
- عدم کاربرد در عرضه اولیه ها
- تحلیل متعصبانه
- دریای بیکران ابزارها و روش های مختلف
- تحلیل های مختلف؛ تحلیل شخصی و خود تفسیرگری
- ناتوانی در شناسایی ارزش ذاتی
انواع نمودارها در تحلیل تکنیکال
همانطور که گفتیم همه چیز در قیمت خلاصه شده است. بنابراین اولین ابزار در تحلیل تکنیکال نمودارهای قیمتی هستند. تاکنون نمودارهای قیمتی مختلفی (مثل نمودار دلار، طلا، سهام و…) را مورد بررسی قرار دادید اما آیا تا بحال به نوع ترسیم نمودارهای قیمتی دقت کرده اید؟ نمودارهای قیمتی به 3 روش متداول ترسیم میشوند: 1. نمودارهای خطی، 2. نمودارهای میله ای، 3. نمودارهای شمعی (Candlestick).
1. نمودار خطی
نمودار خطی ساده‌ترین نمودار در تحلیل تکنیکال است که از اتصال نقاط قیمت پایانی (Close Price) بدست می‌آید. میتواند برای فهم سطوح حمایت و مقاومت مفید باشد. ضعف این نمودار از بین رفتن اطلاعات زیاد در آن است.
2. نمودار میله ای
در نمودار میله ای هر میله شامل 4 نوع اطلاعات قیمتی است. بدین صورت که ابتدای و انتهای میله به ترتیب بیانگر کمترین و بیشترین قیمت است. قیمت بسته شدن و قیمت بازگشایی به ترتیب سمت راست و چپ میله بصورت دو خط افقی درج میشود. اگر خط افقی سمت راست بالاتر از خط افقی سمت چپ باشد میله صعودی است و برعکس! مشکل نمودارهای میله‌ای، عدم فهم سریع اطلاعات هر میله است!
3. نمودار کندل استیک
حال به نمودار زیر دقت بفرمایید که مربوط به نمودار شمعی دلار در همان بازه زمانی نمودارهای قبلی است. نمودار شمعی و میله ای تا حدودی شبیه به هم هستند. با این تفاوت که در نمودار شمعی هر کندل دارای بدنه نیز هست. همچنین فهم نمودار شمعی راحت تر و تحلیل تکنیکال با استفاده از نمودارهای کندل استیک به مراتب حرفه ای تر است. استفاده از نمودارهای کندل استیک در بین تحلیلگران پرایس اکشن کاربرد فراوانی دارد.
عبارت کندل یا همان Candle به معنی شمع و Candlestick نیز به معنای شمعدان است. بخاطر وجه تشابه هر کندل با شمع این عبارت انتخاب شده است. 4 پارامتر مهم در نمودار شمعی – ژاپنی (Candlestick) موجود در هر کندل عبارت است از:
- قیمت آغازین (Open)
- قیمت پایانی (Close)
- بالاترین قیمت (High)
- پایین ترین قیمت (Low)
شکل زیر یک کندل را با جزئیات نشان میدهد اگر قیمت پایانی بیشتر از قیمت آغازین باشد کندل صعودی و اگر قیمت پایانی کمتر از قیمت آغازین باشد کندل نزولی خواهد بود که کندل صعودی بدنه ای تو خالی (سفید رنگ) و کندل نزولی بدنه ای توپُر (سیاه رنگ) دارد البته نمایش کندل صعودی با رنگ سبز و کندل نزولی با رنگ قرمز رایج تر است. در یک مقاله جداگانه بصورت کامل به موضوع نمودارهای شمعی و بحث کندل و انواع الگوهای مهم کندل استیک پرداختیم.
تایم فریم
تمامی نمودارها در تحلیل تکنیکال از دو جزء اصلی تشکیل شده‌اند: قیمت (Price) و زمان (Time)؛ محور افقی بیانگر زمان و محور عمودی بیانگر قیمت است. این قیمت‌ها بر اساس تایم فریم سنجیده میشوند. برای مثال در تایم فریم دقیقه ای هر کندل معرف اطلاعات قیمتی 1 دقیقه است. تایم فریم تلفظ عبارت انگلیسی Time Frame و به معنی “دوره زمانی” است. در حالت کلی 5 نوع Timeframe داریم: دقیقه ای، ساعتی، روزانه، هفتگی و ماهانه.
انواع ابزارهای تحلیل تکنیکال
در ادامه مفاهیم و ابزارهای تحلیل تکنیکال را خدمت شما آموزش میدهیم. قطعا معرفی تمامی روش ها و ابزارهای تحلیلی در یک مقاله آموزشی نمیگنجد. در ادامه سعی کردیم مفاهیم پایه و اصلی را خدمت شما بیان کنیم و در مقالات جداگانه به بررسی هر کدام بپردازیم.
خط روند
“حرکت قیمت ها بر اساس روندها است” بنابراین میتوان گفت تمام ابزارها و روش های دیگر صرفا در جهت بررسی روند حرکتی قیمت هستند. تمام آموزش تحلیل تکنیکال در همین 1 جمله خلاصه شده است که “روند صحیح را شناسایی کنید و در جهت روند به معامله بپردازید.”
مفهوم خط روند چیست؟ به زبان ساده “خطوط روند بیانگر جهت حرکت قیمت ها هستند” شکل زیر انواع خطوط روند را نشان میدهد.
- با اتصال حداقل 2 نقطه کف قیمتی خطی با شیب مثبت بوجود می‌آید که به آن خط روند صعودی می‌گویند.
- روند نزولی: خطی با شیب منفی که با اتصال حداقل 2 نقطه سقف قیمتی بوجود می‌آید.
- در روند خنثی قیمت‌ها در یک کانال افقی و بین دو سطح حمایت و مقاومت افقی حرکت خواهند کرد.
حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال چیست؟
فهم صحیح حمایت و مقاومت اصل و بنیاد تحلیل تکنیکال است. حوالی خط حمایت، قیمت ها تمایلی به کاهش بیشتر ندارند و تمایل خرید افزایش می یابد. در نتیجه به نوعی قیمت ها در حوالی خط حمایت، مورد حمایت بازار قرار میگیرد.
همچنین حوالی خط مقاومت، قمیت ها تمایلی به افزایش بیشتر ندارند و تمایل فروش افزایش می یابد. در نتیجه قیمت ها در حوالی خط مقاومت، با مقاومت بازار مواجه میشوند.
برای تایید روند صعودی باید سطوح حمایت و مقاومت جدید بالاتر از سطوح حمایت و مقاومت قبلی باشند. پایین تر بودن این سطوح از سطوح قبلی خود و یا شکست خط حمایتی میتواند خبر از پایان روند صعودی دهند. در مقاله ای جداگانه بطور مفصل به بحت خطوط حمایت و مقاومت پرداختیم.
پولبک
پولبک یک حرکت قیمتی موقت در خلاف جهت روند فعلی است که در انتهای آن، برگشت به روند اصلی را خواهیم داشت. پولبک تلفظ واژه انگلیسی Pullback است و معادل فارسی ندارد! یکی از مرسوم‌ترین حالاتی که احتمال وقوع پولبک در آن وجود دارد هنگام شکست سطوح حمایت و مقاومت است. در این حالت دو استراتژی زیر میتواند مفید باشد.
- پس از شکست یک خط حمایت معتبر و مشاهده پولبک مناسب، پوزیشن فروش بگیرید.
- پس از شکست یک خط مقاومت قوی و مشاهده نشانه‌های یک Pullback مناسب، پوزیشن خرید بگیرید.
الگوهای قیمتی (Chart Patterns)
با استفاده از الگوهای قیمتی میتوان روندها را با دقت بالاتری مورد بررسی قرار داد. الگوهای قیمتی به 3 دسته اصلی تقسیم میشوند: 1. الگوهای هارمونیک، 2. الگوهای کلاسیک (بازگشتی، ادامه دهنده)، 3. الگوهای کندل استیک. مدنظر داشته باشید که حجم معاملات فاکتور مهمی در تایید الگوهای قیمتی است.
- الگوهای هارمونیک
- الگوهای کلاسیک برگشتی: همانطور که از اسمش پیداست بازگشت روند را پیش بینی میکنند. مثل: الگوی سر و شانه، الگوی سقف و کف دو قلو، الگوی سقف و کف سه قلو، نعلبکی.
- الگوهای کلاسیک ادامه دهنده: ادامه روند فعلی را پیش بینی میکنند. مثل: الگوی پرچم، الگوی مثلث، الگوی مستطیل.
- الگوهای کندل استیک: مهم ترین کاربرد نمودارهای شمعی، الگوهای کندل استیک جهت بررسی روندهای قیمتی است. الگوهای Candlestick یکی از مهمترین ابزارهای پرایس اکشن هستند. الگوی Hanging Man، کندل چکش، کندل دوجی، ستاره عصرگاهی، پین بار، سه کلاغ سیاه، کندل مارابوزو و الگوی ابر تیره از مهمترین آنها هستند. الگوهای مهم کندل استیک را در لینک زیر مطالعه بفرمایید.
اندیکاتورها
اندیکاتور (indicator) یکی از مهم ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال برای بررسی روند قیمتی است که در لغت به معنی “نشانگر” است. اندیکاتورها یک سری روابط ریاضی بر اساس دیتاهای معاملاتی گذشته مثل قیمت، حجم و تغییرات قیمت هستند که به بررسی روند قیمتی (جهت، قدرت و نقاط بازگشت روند) و هیجانات بازار میپردازند (تایید روند، اخطار بازگشت و یا پیش بینی روند). از مهمترین اندیکاتورها میتوان به اندیکاتور RSI، مکدی (اندیکاتور MACD)، مووینگ اوریج، MFI و استوکاستیک و… اشاره کرد.
البته چیزی که تحلیلگران در نرم افزارهای تحلیل تکنیکی از اندیکاتورها میبینند صرفا طرح های گرافیکی است. در واقع اندیکاتورها بصورت طرح های گرافیکی روی نمودار قیمتی ترسیم میشود. میتوان از آنها به عنوان ابزار کمکی جهت تحلیل بهتر و دقیق تر سیگنال های خرید و فروش استفاده کرد. تحلیلگران صرفا با مشاهده اندیکاتورهای ترسیم شده روی نمودار قیمتی و بررسی این اصول و قواعد میتوانند نمودار قیمت را تحلیل کنند. در نتیجه سرعت بالا و سهولت در تحلیل باعث علاقه تحلیلگران به اندیکاتورها شده است. در مقاله زیر به طور کامل به موضوع اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال پرداختیم.
واگرایی و انواع آن
واگرایی (Divergence) یکی از روش های مناسب برای پیش بینی حرکت قیمت ها و چرخش آنهاست. بدین صورت که تضاد بین حرکت نمودار قیمت و نمودار اندیکاتور را واگرایی گویند. یکی از معتبرترین روش ها برای ارزیابی تغییر حرکت قیمت و بازگشت و یا ادامه دار بودن روند است. 6 نوع واگرایی داریم: معمولی مثبت، معمولی منفی، مخفی مثبت، مخفی منفی، زمانی معمولی، زمانی هوشمند. واگرایی معمولی در انتهای روند و واگرایی مخفی در انتهای اصلاح روند رخ میدهد. همچنین واگرایی مثبت نشان از احتمال افزایش قیمت ها و واگرایی منفی بیانگر کاهش قیمت ها است.
امواج الیوت
تئوری امواج الیوت بر سه پارامتر استوار است: الگو، نسبت و زمان. طبق نظریه آقای الیوت، قیمت ها بر اساس یک الگوی تکرارشونده حرکت میکنند. (این الگو مهمترین پارامتر در نظریه امواج الیوت تحلیل تکنیکال است). در واقع طبق نظریه امواج الیوت، نمودارها در بازارهای مالی مثل بورس بر اساس آهنگ مشخصی شامل 5 موج پیش رونده حرکت میکنند که در ادامه با 3 موج تصحیح کننده همراه میشوند.
شکل زیر یک چرخه کامل امواج الیوت را نشان میدهد که شامل یک روند صعودی شامل 5 موج است. موج های 1، 3 و 5 موج صعودی و موج های 2 و 4 موج های اصلاحی هستند. بعد از اتمام روند صعودی، قیمت ها وارد فاز اصلاحی میشوند که این فاز شامل 3 موج با نام های موج A و B و C میباشد. هر کدام از موج ها میتوانند خود یک چرخه کامل کوچکتر از امواج الیوت باشند. و همچنین تمام این 8 موج نیز میتوانند خود یک موج از چرخه بزرگتر امواج الیوت را شکل دهند. در واقع امواج الیوت در مقیاس های کوچکتر و بزرگتر تکرار میشوند و این تکرار انتها ندارد.
قواعد حاکم بر امواج الیوت: الف) موج 2 هرگز نمیتواند از موج 1 کمتر شود اگر چنین شد موج 2 نیست. ب) موج 3 نباید کوچکترین موج در بین 5 موج پیشرونده باشد. ج) کف موج اصلاحی 4 نباید سقف موج صعودی 1 را بشکند. اگر در یک موج شماری، هر کدام از قوانین فوق نقض شد شمارش امواج اشتباه بوده است. الگوی حرکتی قیمت بر اساس نظریه امواج الیوت مطابق شکل بالا است حال اگر بخواهیم پارامتر “نسبت” را مورد بررسی قرار دهیم باید سراغ نسبت فیبوناچی برویم.
کاربرد فیبوناچی در تحلیل
خدا مرحوم فیبوناچی را رحمت کند! سری فیبوناچی دنباله ای از اعداد است که هر عدد از مجموع دو عدد قبلی خود بدست می آید به همین راحتی!
0, 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, 144, 233, 377, 610, 987, 1597, …
احتمالا اگر از نسبت های فیبوناچی اصلاع نداشته باشید الان پیش خودتان میگویید “همین!” اما چیزی که در این سری اهمیت دارد نسبت هایی است که اعداد با یکدیگر دارند. برای مثال اگر هر عدد از این دنباله را بر عدد قبلی خود تقسیم کنید و هر چه این عمل را برای جملات جلوتر انجام میدهیم حاصل به یک عدد ثابت (1.618) همگرا میشود.
اغراق نکرده ایم اگر بگویم این نسبت مهم ترین نسبت در جهان است! عدد 1.618 به “نسبت طلایی” یا همان “Golden Ratio” معروف است. خدا عاشق این عدد است چرا که میتوان در تمامی مخلوقاتش این نسبت را مشاهده کرد. جز به جز ساختار بدن شما از نسبت طلایی پیروی میکند. نسبت های فیبوناچی کاربرد زیادی در بازارهای مالی دارند و بررسی واکنش معامله گران نسبت به این اعداد در بحث حمایت و مقاومت باعث بهبود موفقیت در معاملات میشود. نسبت های مهم فیبوناچی به شرح زیر است:
- 161.8%: از تقسیم هر عدد سری فیبوناچی به عدد قبلی خود بدست می آید.
- 61.8% : از تقسیم هر عدد سری فیبوناچی به عدد بعدی خود بدست می آید.
- 38.2% : از تقسیم هر عدد سری فیبوناچی به دومین عدد بعد از خود بدست می آید.
- 23.6% : از تقسیم هر عدد سری فیبوناچی به سومین عدد بعد از خود بدست می آید.
به شما توصیه میکنم مقاله زیر را مطالعه بفرمایید تا با ابزارهای فیبوناچی (ریتریسمنت، اکستنشن، پروجکشن و…) آشنا شوید.
نرم افزارهای تحلیل تکنیکال
نرم افزارهای متاتریدر (نسخه فارسی: مفید تریدر)، داینامیک تریدر، ادونس گت، آمی بروکر، موتیو ویو جزء محبوب ترین نرم افزارهای Technical Analysis هستند. در جدول زیر بصورت خلاصه معایب و مزایا نرم افزارهای تحلیل تکنیکال را خدمت شما بیان می‌کنیم.
در لینک زیر میتوانید تمامی مقالات آموزشی تحلیل تکنیکال را از صفر شروع به مطالعه و دانلود بفرمایید.
سوالات متداول
- تحلیل تکنیکال چیست؟ هنر تحلیل تکنیکال مثل پیشبینیهای سازمان هواشناسی، با استفاده از ابزارهای خاص و دادههای قبلی، وضعیت آینده را پیشبینی میکند.
- انواع ابزارهای تحلیل تکنیکال کدام است؟ خط روند، حمایت و مقاومت، انواع الگوهای کندل استیک و کلاسیک، اندیکاتورها، پولبک، واگرایی، ابزارهای فیبوناچی.
اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش تحلیل تکنیکال را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش تحلیل تکنیکال در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.
- تحلیل تکنیکال چیست؟ + کاربرد Technical Analysis1
- حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال — آموزش کامل2
- دانلود مفید تریدر + روش جدید نصب و PDF آموزشی3
- داینامیک تریدر: دانلود، نصب + آموزش انتقال دیتا4
- خط روند چیست؟ نحوه ترسیم + انواع خط روند5
- ادونس گت: دانلود، نصب + آموزش انتقال دیتا6
- کندل چیست؟ + مهمترین انواع کندل ها7
- سایت تریدینگ ویو: آموزش استفاده TradingView8
- اندیکاتور چیست؟ + مهمترین انواع اندیکاتورها9
- واگرایی چیست؟ + انواع واگرایی ها در تحلیل تکنیکال10
- پولبک چیست؟ انواع Pullback + استراتژی معاملاتی11
- تایم فریم چیست؟ + انواع تایم فریم ها در تحلیل تکنیکال12
- کندل چکش چیست؟ + الگوی چکش معکوس، اعتبار و تایید13
- کندل دوجی چیست؟ + انواع الگوی دوجی14
- اندیکاتور RSI چیست؟ فرمول RSI — آموزش کامل15
- اندیکاتور MACD چیست؟ + سیگنال و تنظیمات MACD16
- کندل پین بار چیست؟ + انواع پین بار (Pin Bar)17
- کندل مارابوزو چیست؟ + انواع کندل Marubozu18