اندیکاتور چیست؟ + بهترین انواع آن؟

اندیکاتور (Indicator) یکی از مهم‌ترین مفاهیم و ابزارهای تحلیل تکنیکال هستند که استفاده آسان، سهولت تحلیل و فهم سریع بر محبوبیت آنها بین تحلیلگران افزوده است. شناسایی قدرت و جهت روند (تایید روند فعلی یا اخطارهای بازگشت روند)، مناطق اشباع خرید و فروش (Overbought & Oversold) و پیش‌بینی آینده قیمت از کاربردهای اصلی اندیکاتورهاست و در تمامی بازارهای مالی مثل سهام (بورس)، فارکس، ارزهای دیجیتال، CFD و … کاربرد دارند. در ادامه مقالات آموزش تحلیل تکنیکال به معنی و مفهوم Indicator خواهیم پرداخت. سپس به بررسی تعدادی از محبوب‌ترین و بهترین اندیکاتورها و کاربرد آنها خواهیم پرداخت.

سرفصل آموزشی

اندیکاتور چیست؟
دسته‌بندی
انواع اندیکاتور
بهترین اندیکاتورها
نحوه نصب اندیکاتور در مفید تریدر

اندیکاتور چیست؟

اندیکاتورها (Technical Indicator: در لغت به معنی “نشانگر”) یک سری معادلات ریاضی هستند که ورودی آنها اطلاعات معاملاتی گذشته شامل قیمت (تمام اطلاعات قیمتی یک کندل یعنی Close، Open، High و Low)، حجم معاملات، تغییرات قیمت و زمان است. خروجی اندیکاتورها بصورت نمودارهای گرافیکی روی چارت اصلی قیمت یا بصورت جداگانه در پایین نمودار ترسیم می‌شود و به تحلیل‌گران در اعتبارسنجی روند کمک می‌کند. در واقع تحلیلگران با استفاده از نمودار قیمت، روند را شناسایی کرده و با استفاده از Indicator و بررسی واگرایی، به تایید یا رد تحلیل می‌پردازند. در ادامه آموزش توضیحات مفصلی را ارائه خواهیم کرد.

هر اندیکاتور استراتژی معاملاتی خاص خود را دارد و معامله‌گران باید اصول و استراتژی‌های حاکم بر آن را به خوبی یاد بگیرند. اما دقت کنید که صرفا استفاده از یک یا چند اندیکاتور به هیچ وجه نمی‌تواند استراتژی معاملاتی یک معامله‌گر باشد. استفاده از آنها باید به عنوان ابزار کمکی در کنار سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال مثل خط روند، سطوح حمایت و مقاومت، ابزارهای فیبوناچی، امواج الیوت، الگوهای قیمتی و… باشد.

در واقع اندیکاتورها نباید مبنای خرید و فروش باشند بلکه باید ابزاری کمکی برای تصمیم‌گیری بهتر تریدر درنظر گرفته شوند. با توجه به منطق و مفهوم تحلیل تکنیکال، اولین و مهمترین ابزار تحلیل و تصمیم‌گیری یک معامله‌گر، نمودار قیمت است و سایر ابزارها مثل Indicator، در کنار آن، به تایید یا اخطار بازگشت روند و بررسی نوسانات بازار کمک می‌کنند.

دسته‌بندی

حال به واکاوی انواع اندیکاتورها در تحلیل تکنیکال خواهیم پرداخت. با توجه به نوع کارکرد و رفتار آنها تقسیم‌بندی‌های متفاوتی دارند. در حالت کلی با توجه به زمان هشدار و نوع حرکت نسبت به نمودار قیمت، به 2 دسته تقسیم می‌شوند:

پیشرو (Leading indicators): این اندیکاتورها جلوتر از نمودار قیمت حرکت می‌کنند و قبل از شکل‌گیری روند، اخطارهای لازم را می‌دهند!
تاخیرکننده (lagging indicators): اندیکاتورهای پسرو یا تاخیری همیشه یک گام عقب‌تر از قیمت حرکت می‌کنند و بعد از شکل‌گیری روند، سیگنال تایید یا شکست روند را صادر می‌کنند!

اندیکاتورهای پیشرو (Leading indicators)

همانطور که گفتیم اندیکاتورهای پیشرو با استفاده از دیتای گذشته، در مورد آینده‌ی روند خبر می‌دهند یعنی قبل از اینکه واقعا روند شکل بگیرد اخطاری به معامله‌گر می‌دهند و عموما با محاسبه مناطق خرید و فروش هیجانی، این سیگنال را صادر می‌کنند. احتمالا الان پیش خودتان می‌گویید “چه عالی! براحتی قبل از شروع روند صعودی، پوزیشن خرید می‌گیریم و قبل از پایان روند از آن خارج می‌شویم!” اما باید بدانید که به همین سادگی نیست و اندیکاتورهای پیشرو عموما سیگنال‌های اشتباه زیادی می‌دهند! مثلا گاهی اوقات یک اصلاح جزئی با سیگنال خروج از معامله همراه می‌شود.

با استفاده از اندیکاتورهای پیشرو می‌توانید سود بیشتری بگیرد اما احتمال اشتباه بالایی دارد. ترکیب آنها با سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال مثل امواج الیوت و الگوهای کندل استیک می‌تواند تحلیل‌های دقیق‌تری را ارائه دهد و اطمینان بیشتری برای ورود به معامله ایجاد کند.

نکته: اکثر اندیکاتورهای پیشرو در بازارهای گاوی، سیگنال کاذب خروج از معامله و در بازارهای خرسی نیز هشدار اشتباه ورود به معامله صادر می‌کنند. عموما در بازارهای خنثی (بدون روند – Sideway) و در بازه‌های کوتاه مدت عملکرد بهتری دارند.

کمتر اندیکاتوری صرفا فقط در دسته پیشرو قرار می‌گیرد برای مثال RSI هم جزء دسته پیشرو است و هم پسرو! بدین‌صورت که ابتدا باید قیمت حرکت کند تا RSI حرکت خود را انجام دهد بنابراین پسرو است. از طرفی RSI می‌تواند در دسته پیشرو قرار بگیرد چرا که اگر به سطوح کلیدی خود برسد یا واگرایی مشاهده شود می‌توان آن‌را به عنوان سیگنال تغییر روند درنظر گرفت.

اندیکاتورهای تاخیرکننده (Lagging indicators)

اندیکاتورهای تاخیری ترجیح می‌دهند پشت سر قیمت حرکت کنند و دنبال‌رو روند باشند! بنابراین با تاخیر سیگنال را به تریدر می‌دهند و الگوهای شکل گرفته مثل روند را تایید می‌کنند. استفاده از اندیکاتورهای تاخیرکننده باعث از دست رفتن قسمتی از روند می‌شود اما احتمال اشتباه کمتری نسبت به حالت قبل دارند! و از آنجایی که از نوسانات کوتاه مدت صرف نظر می‌کنند برای روندهای بلند مدت کارایی بهتری دارند و در بازارهای بدون روند (Ranging) مناسب نیستند! اکثر اندیکاتورها در دسته “تاخیرکننده” قرار می‌گیرندمثل میانگین متحرک، MACD، پارابولیک ساز.

تذکر: اگر چند اندیکاتور همدیگر را تایید کنند دقت تحلیل افزایش و احتمال خطا کاهش می‌یابد. بنابراین می‌توان به سیگنال مربوطه اعتماد بیشتری کرد. اما اگر اندیکاتورهای مختلف در یک بازه معین سیگنال متفاوتی دادند احتمال اشتباه و ریسک بالای معامله وجود دارد و باید از ابزارهای دیگر تحلیل تکنیکال کمک بگیریم.

انواع اندیکاتورها

اندیکاتورهای روندی یا روند نما (Trend): برای بررسی قدرت و جهت روند مورد استفاده قرار می‌گیرند مثلا وقتی قیمت بالای خط میانگین قیمت حرکت کند سیگنالی از بازار صعودی (Bullish) است و حرکت قیمت زیر خط میانگین حاکی از بازار نزولی (Bearish) خواهد بود. مثال: MACD، مووینگ اوریج، Parabolic SAR
مومنتوم (تکانه): سرعت و قدرت حرکت روند را با محاسبه نرخ افزایش یا کاهش قیمت‌ها تعیین می‌کند مثل: Momentum و استوکاستیک (Stochastic).
حجم (Volume): یکی از مهم‌ترین پارامترهای تحیلی در بازارهای مالی، حجم و ارزش معاملات است مثلا در بازار گاوی، کاهش حجم معاملات می‌تواند نشان از تغییر روند باشد. اندیکاتورهای Volume با بررسی حجم معاملات به واکاوی قدرت روند یا تایید جهت روند می‌پردازند. مثال: On-Balance Volume (OBV) وMoney Flow Index (MFI) و اسیلاتور Chaikin Money Flow (CMF).
بیل ویلیامز: آقای Bill Williams یکی از تریدرهای معروف و طراح اندیکاتورهای مهمی است که به افتخار او در یک دسته و با نام خودش قرار دارند.
اسیلاتورها (Oscillator): در لغت به معنی “نوسانگر” است اسیلاتورها بدون توجه به جهت روند به بررسی نرخ حرکت قیمت و هیجان بازار می‌پردازند و با نوسان بین دو سطح کلیدی، مناطق اشباع خرید و فروش را برای تحلیلگران مشخص می‌کنند مثل RSI. البته اسیلاتوری مثل MACD حول یک خط مرکزی نوسان دارد و بیانگر ضعف و قدرت روند هستند. همچنین در بازارهای بدون روند و بازه‌های کوتاه مدت عملکرد بهتری دارند. دقت بفرمایید که اسیلاتور مفهومی کاملا متفاوت از اندیکاتور دارد اما جدای از آن نیست و در واقع زیرمجموعه آن است!

بهترین اندیکاتورها

همان‌طور که گفتیم اندیکاتورها معادلات ریاضی حاکم بر معاملات را به نمودارهای بصری و قابل فهم برای معامله‌گران تبدیل می‌کنند. از آنجایی که هر شخصی می‌تواند یک اندیکاتور را با استراتژی معاملاتی خاص کدنویسی کند بنابراین تعدادشان بسیار زیاد است و قطعا آشنایی شما با همه آنها نه امکان‌پذیر است و نه منطقی! چرا که خیلی از آنها نه کاربرد مناسبی دارند و نه سیگنال‌های مطمئنی می‌دهند. در ادامه سعی می‌کنیم شما را با محبوب‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورها آشنا کنیم.

اندیکاتور میانگین متحرک (Moving Average)

میانگین متحرک یا به اختصار MA با محاسبات و مفهوم ساده، کاربرد فراوانی در تحلیل تکنیکال و سایر ابزارهای معاملاتی آن دارد. دو نوع میانگین متحرک ساده (SMA: Simple Moving Average) و نمایی (EMA: Exponential Moving Average) از متداول‌ترین انواع آن است. مووینگ اوریج که در دسته اندیکاتورهای پسرو و دنباله‌رو روند قرار دارد. MA با حذف نوسانات قیمت، نمودار حرکت قیمت را هموارتر می‌کند.

تنظیمات اندیکاتور Moving Average بسیار ساده است دو ورودی “تایم دوره” و “منبع محاسبات” توسط معامله‌گر قابل انتخاب می‌شود. مثلا برای یک نمودار با تایم فریم روزانه، با انتخاب 10 به عنوان تایم دوره و “قیمت پایانی – Close” به عنوان منبع محاسبات، هر نقطه روی نمودار MA از تقسیم مجموع قیمت پایانی 10 روز اخیر بر عدد 10 بدست می‌آید. در EMA به داده‌های اخیر وزن بیشتری داده می‌شود یعنی EMA نسبت به آخرین تغییرات قیمتی واکنش بیشتری نشان می‌دهد. بنابراین نمودار SMA نسبت به EMA کمی ملایم‌تر است.

استراتژی معاملاتی مووینگ اوریج

استراتژی معاملاتی مووینگ اوریج گوناگون است برای مثال می‌توان از MA برای تایید روند فعلی و تعیین خطوط حمایت و مقاومت استفاده کرد. در ابتدا با توجه به بازه تحلیلی خود (کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت) می‌توانید تایم دوره‌ای مناسب MA را انتخاب کنید. برای مثال مووینگ اوریج 200 روزه برای تحلیل بلندمدت عملکرد بهتری خواهد داشت. تقاطع نمودار قیمت و MA بدین‌صورت که با نزول قیمت ها زیر خط MA، اخطار فروش و حرکت قیمت بالای خط MA سیگنال خرید صادر می‌شود. در واقع اگر قیمت‌ها بالای خط MA حرکت کنند می‌توان روند را همچنان صعودی درنظر گرفت.

استفاده همزمان از دو میانگین متحرک کوتاه مدت و بلند مدت بدین‌صورت که اگر MA کوتاه مدت، MA بلندمدت را رو به بالا قطع کند سیگنال خرید و اگر رو به پایین قطع کند اخطار فروش صادر می‌شود. در واقع تا زمانی که میانگین متحرک کوتاه مدت بالاتر از میانگین متحرک بلندمدت باشد می‌توان بر ادامه‌دار بودن روند صعودی امیدوار بود.

indicator میانگین متحرک (Moving Average)

اندیکاتور RSI

RSI مخفف عبارت انگلیسی Relative Strength Index به معنای “شاخص قدرت نسبی” است. RSI در دسته اسیلاتورها قرار می‌گیرد و بین دو سطح 0 و 100 نوسان می‌کند. سطوح 30 و 70 به عنوان سطوح کلیدی درنظر گرفته می‌شود. بدین صورت که با خریدهای هیجانی معامله‌گران، اگر RSI بالای سطح 70 برسد می‌توان آن‌را هشدار اتمام روند صعودی و اشباع خرید دانست. همچنین فروش‌های افراطی باعث نزول RSI به زیر سطح 30 و سیگنال پایان روند نزولی و اشباع فروش خواهد بود.

البته در روندهای صعودی پرقدرت نباید RSI بالای 70 را سیگنال فروش تلقی کرد! چرا که هیجان زیاد خریداران باعث افزایش قدرت خرید و ادامه‌دار بودن روند صعودی خواهد شد. همین نکته در روند نزولی پرقدرت نیز برقرار است. در واقع RSI به تنهایی قادر به پیش‌بینی بازگشت روند نیست. استفاده از واگرایی در اندیکاتورهایی مثل RSI و MACD باعث دریافت سیگنال‌های بهتر و معتبرتری می‌شود.

اندیکاتور RSI چیست؟

اندیکاتور MACD

MACD مخفف عبارت انگلیسی Moving Average Convergence Divergence به معنی “میانگین متحرک همگرا واگرا” است. در دسته اندیکاتورهای تاخیری و دنبال‌کننده روند قرار می‌گیرد و شامل دو خط بنام خط مکدی و خط سیگنال و یک هیستوگرام است. نحوه محاسبه MACD Line بصورت تفاضل میانگین متحرک نمایی 12 و 26 دوره‌ای قیمت و Signal Line نیز میانگین متحرک نمایی 9 دوره‌ای مکدی لاین است. هیستوگرام نیز از اختلاف این دو خط وجود می‌آید.

تقاطع خط مکدی (خط آبی) و خط سیگنال (خط قرمز) از پایین، سیگنال خرید و تقاطع آنها از بالا هشدار فروش است. دقت بفرمایید که در نقاط تقاطع، هیستوگرام صفر است چرا که اختلاف بین این دو خط صفر می‌شود! استفاده از واگرایی در MACD و استفاده همزمان از RSI نیز می‌تواند بر دقت تحلیل شما بیفزاید.

اندیکاتور Stochastic

Stochastic (استوکاستیک) در دسته اندیکاتورهای مومنتوم قرار دارد که با دقت خوبی قدرت روند را شناسایی می‌کند. بدین‌صورت که با محاسبه قیمت پایانی هر کندل با پایین‌ترین و بالاترین قیمت یک دوره، نرخ تغییر قیمت را اندازه گرفته و در یک بازه 0 تا 100 نشان می‌دهد.

دو سطح کلیدی 80 و 20 سطوح خرید و فروش هیجانی و افراطی هستند که می‌تواند سیگنال اشباع خرید و اشباع فروش را به معامله‌گر بدهد. استوکستیک شامل دو خط K و D است که معامله‌گران می‌توانند تنظیمات دوره‌ای آن‌را تغییر دهند. تنظیمات پیش‌فرض برای خط %K بصورت 5 یا 14 دوره‌ای و برای خط %D بصورت 3 دوره‌ای است.

فرمول نحوه محاسبه استوکاستیک

خط D نیز با استفاده از میانگین متحرک 3 دوره‌ای خط K بدست میاد به همین دلیل نسبت به %K حرکت هموارتری (Smooth) دارد! در واقع واکنش آن به تغییرات قیمت آرام‌تر است و خط K واکنش سریع‌تری دارد.

حال به بیان مفهوم استوکستیک می‌پردازیم؛ اگر از کندل‌ها به یاد داشته باشید اختلاف زیاد بین قیمت پایانی و بیشترین قیمت یک کندل، می‌توانست سیگنالی از فروکش کردن هیجانات خریداران باشد! در واقع هر چه Close Price به High Price نزدیک‌تر باشد گواه بر قدرت خریداران و ادامه‌دار بودن روند صعودی خواهد بود. حال به فرمول خط K نگاه کنید. هر چه قیمت پایانی کندل اخیر به بیشترین قیمت 14 کندل اخیر نزدیک‌تر باشد نشان از قدرت بیشتر روند صعودی دارد! اما پرسش اینجاست این روند صعودی کجا تغییر جهت خواهد داد و از قدرت آن کاسته می‌شود؟! با شکست و قطع دو خط K و D و نزول %K به زیر %D این مفهوم القا می‌شود که روند قیمتی فعلی از میانگین 3 دوره‌ای ضعیف‌تر شده است و با کاهش قدرت روند مواجه هستیم.

سیگنال خرید و فروش استوکستیک

بنابراین تقاطع رو به پایین دو خط K و D در محدوده بالای سطح 80 می‌تواند سیگنال فروش و تقاطع رو به بالای این دو خط در محدوده زیر سطح 20 نیز می‌تواند سیگنال خرید تلقی شود. دقت بفرمایید سطوح 80 و 20 در اندیکاتور Stochastic را به منزله مناطق اشباع خرید و فروش درنظر نگیرید! چرا که مثلا صعود استوکستیک به سطح بالای 80 می‌تواند نوید یک روند صعودی قوی باشد! حتی استوکستیک حوالی 100 نیز دلیلی بر تغییر روند صعودی به نزولی نیست.

اندیکاتور CCI

اسیلاتور CCI مخفف عبارت انگلیسی Commodity Channel Indicator و به معنی اندیکاتور کانال کالا است. عموما بین دو سطح 100- و 100+ نوسان می‌کند و حرکت خارج از این محدوده بیانگر ضعف یا قدرت زیاد روند قیمتی است. نحوه محاسبه CCI بدین‌صورت است که اختلاف بین میانگین قیمت و میانگین متحرک در یک دوره 20 روزه (تعداد دوره قابل تغییر است) را بر ضریبی از انحراف میانگین مطلق تقسیم می‌کنیم.

شکست و نزول نمودار به سطوح کمتر از 100 می‌تواند شروع یک روند نزولی و سیگنال فروش باشد. همچنین می‌توان صعود نمودار به مقادیر بیشتر از 100- را آغازگر یک روند صعودی و سیگنال خرید تلقی کرد.

مدنظر داشته باشید که هیچ الزامی نیست که سطوح 100- و 100+ به عنوان سطوح کلیدی درنظر گرفته شوند! ولی در اکثر نرم‌افزارها و پلتفرم‌های تحلیل تکنیکال این دو سطح به عنوان سطح هشدار هستند. گاهی اوقات نزول CCI و ورود آن به محدوده‌ای در سطح کمتر از 100+ می‌تواند صرفا یک پولبک به خط حمایت باشد نه شروع یک روند نزولی. همچنین شکست نمودار CCI و ورود به محدوده بالاتر از سطح 100- نیز می‌تواند پولبک به خط مقاومت باشد نه شروع یک روند صعودی. البته دقت به واگرایی بین CCI و نمودار قیمت و استفاده از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال می‌تواند به تحلیل دقیق‌تر کمک کند.

اندیکاتور MFI

MFI مخفف عبارت انگلیسی Money Flow Index به معنای شاخص جریان نقدینگی است. اسیلاتور MFI با استفاده از قیمت و حجم معاملات، میزان ورود و خروج نقدینگی به بازار را تعیین می‌کند و با نوسان بین 0 تا 100 آن‌را نشان می‌دهد.

سطوح 20 و 80 به عنوان سطوح کلیدی شناخته شده در MFI سیگنال خرید و فروش را صادر می‌کنند. در واقع ورود نمودار به محدوده‌ای پایین تر از 20 بیانگر تخلیه هیجان فروشندگان و کاهش خروج پول خواهد بود که طبیعتا می‌تواند سیگنال خرید باشد. همچنین سطوح بالای 80 نیز هشدار اشباع ورود نقدینگی و بالطبع سیگنال فروش را صادر می‌کنند.

اندیکاتور Parabolic SAR

پارابولیک سار مخفف عبارت انگلیسی Parabolic SAR (Stop And Reversal) و جزء اندیکاتورهای روندی است. برای شناسایی نقاط بازگشت روند بکار می‌رود و در عین سادگی سیگنال‌های مناسب و قابل اعتمادی صادر می‌کند! عملکرد آن بدین‌صورت است که با ترسیم نقاطی در بالا و پایین نمودار قیمت، اگر نقاط بالای نمودار باشد نشان از روند نزولی و اگر پایین نمودار باشد بیانگر حرکت صعودی قیمت است.

مدنظر داشته باشید Parabolic SAR در بازارهای رونددار و بلندمدت کارایی بهتری دارد. بنابراین ترجیحا در بازارهای خنثی از آن استفاده نکنید! همچنین استفاده همزمان از اندیکاتور پارابولیک، RSI، MACD و … می‌توانید باعث بهبود کارایی تحلیل شود و استراتژی معاملاتی مناسبی را برای معامله‌گران فراهم کند.

نحوه نصب اندیکاتور در مفید تریدر

متاتریدر یکی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های تحلیل تکنیکال است. نسخه بومی شده آن نیز با نام مفید تریدر توسط کارگزاری مفید عرضه شده است. بسیاری از اندیکاتورهای محبوب و پرکاربرد بصورت پیش‌فرض در متاتریدر وجود دارد اما امکان بارگذاری و نصب اندیکاتورهای دلخواه نیز وجود دارد. بدین منظور کافی است از آدرس زیر، وارد پوشه Indicators شوید و فایل مربوطه را در این پوشه قرار دهید. یک راه ساده‌تر برای دسترسی به پوشه اندیکاتور مفید تریدر این است که وارد نرم‌افزار مفیدتریدر شوید و از منو File گزینه Open Data Folder را انتخاب کنید تا پوشه مذکور برای شما نمایان شود.

C:\Users\Username\AppData\Roaming\MetaQuotes\Terminal\2506E8E7E41\MQL5\Indicators

برای مثال امکان مشاهده نمودار در حالت scale Logarithmic در متاتریدر وجود ندارد! اما به راحتی می‌توانید اندیکاتور رسم نمودار لگاریتمی را از لینک زیر دانلود و در مفید تریدر نصب کنید.

دانلود اندیکاتور Logarithmic Scale مفید تریدر

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش تحلیل تکنیکال را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش تحلیل تکنیکال در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.

5.0

نظر خودتان را ارسال کنید لغو پاسخ

مقالات مرتبط