کندل دوجی (تلفظ انگلیسی: Doji) یکی از محبوب‌ترین الگوهای کندل استیک و بیانگر سردرگمی و بی‌تصمیمی تریدرها است. الگوی Doji می‌تواند سیگنال تضعیف قدرت روند و برگشت آن را صادر کند. مهمترین ویژگی دوجی، نزدیک بودن قیمت پایانی و آغازین است. در واقع بدنه کندل بصورت یک خط صاف است (تقریبا یکسان بودن Open Price و Close Price) که با توجه به سایه بالایی و پایینی کندل، انواع مختلفی دارد: 1. دوجی سنجاقک، 2. سنگ قبر، 3. چهار قیمت، 4. پایه بلند. در حالت کلی تمام الگوهای تک کندلی Doji بیانگر تشویش و بی‌تصمیمی معامله‌گران و جزء الگوهای خنثی هستند. عدم درک و آموزش صحیح مفاهیم ساده تحلیل تکنیکال گاها باعث تحلیل‌های اشتباه و ضررهای سنگین معامله گران میشود. الگوی دوجی جزء مفاهیمی است که عموما به درستی آموزش داده نمی‌شود! با ما در این آموزش تحلیل تکنیکال همراه باشید تا با مفاهیم الگوی کندل استیک Doji آشنا شوید.
سرفصل آموزش
مفهوم کندل در تحلیل تکنیکال
“تمام آنچه یک تریدر نیاز دارد در نمودار قیمت نهفته است”. در بین چارت‌های تحلیل تکنیکال، نمودار کندل استیک اطلاعات بیشتری را در دل خود جای می‌دهد. هر کندل در نمودار Candlestick متشکل از 4 داده “Close, Open, High, Low Price” است. شکل زیر مفهوم کندل‌ها را نشان می‌دهد که شامل بدنه (Real Body) و سایه (Shadow) است. تفاوت در طول بدنه و سایه کندل‌ها باعث ایجاد الگوهای کندل استیک میشود. در واقع آشنایی با مفاهیم الگوهای Candlestick چیزی جز درک عمیق مفهوم کندل نیست. اگر جزء تریدرهای علاقمند به پرایس اکشن هستید مقاله “کندل چیست؟” را بارها و بارها مطالعه بفرمایید!
کندل دوجی چیست؟
کندل دوجی (Doji) جزء الگوهای خنثی اما مهم در تحلیل تکنیکال است. مهمترین ویژگی ظاهری آن بدنه بسیار کوچک و بیانگر سردرگمی معامله‌گران است. این بی‌تصمیمی و تشویشِ تریدرها می‌تواند باعث تضعیف قدرت روند شود و هشداری بر پایان روند باشد. با مشاهده الگوی دوجی باید برای شروع تغییر روند آماده شد اما نباید صرفا بر اساس مشاهده این الگو اقدام به معامله کنیم و بایستی منتظر کندل بعدی جهت تایید سیگنال بمانیم. مشخصات ظاهری کندل دوجی به صورت زیر است:
- بدنه کندل بسیار کوچک و شبیه یک خط صاف است.
- سایه بالایی و پایینی اهمیتی ندارد اما در انواع مختلف آن متفاوت است.
- رنگ بدنه نیز مهم نیست.
دوجی جزء الگوهای تک کندلی است اما در سایر الگوهای چند شمعی مهم (مثل الگوی سه کندلی ستاره صبحگاهی یا Evening Star) نیز مشاهده میشود.
مفهوم الگوی کندل استیک دوجی
مهمترین ویژگی Doji یکسان بودن “قیمت باز شدن” و “قیمت بسته شدن” است. در واقع بدنه کندل دوجی بصورت یک خط صاف است که با توجه به طول سایه بالایی و پایینی شبیه یک علامت جمع یا صلیب و صلیب معکوس خواهد بود! هر چه طول سایه‌های بالایی و پایینی بلندتر باشد تشویش و تردید بیشتر معامله‌گران را نتیجه می‌دهد.
مهمترین مفهوم کندل دوجی، بلاتکلیفی تریدرهاست که در یک روند صعودی یا نزولی می‌تواند اخطاری بر پایان روند و یا حداقل کاهش قدرت روند باشد. چرا که با دودلی و بی‌تصمیمی خریداران یا فروشندگان، امکان برگشت قیمت یا درجا زدن آن (ایجاد یک روند ساید) وجود داد.
نکته: هنگام شکل‌گیری کندل Doji در حوالی سطوح حمایت و مقاومت باید انتظار چرخش قیمت‌ها را داشته باشید. اگر کندل بعدی یک الگوی برگشتی مثل اینگالف باشد احتمال تغییر روند قوت خواهد گرفت.
انواع کندل دوجی
در حالت کلی 4 نوع کندل دوجی داریم: 1. سنجاقک، 2. سنگ قبر، 3. پایه بلند، 4. چهار قیمت. تفاوت در سایه‌های بالایی و پایینی باعث به وجود آمدن انواع مختلف الگوی Doji میشود. الگوهای دوجی سنجاقک و سنگ قبر از نظر مشخصات ظاهری به ترتیب شبیه پین بار صعودی و نزولی هستند.
کندل دوجی سنجاقک (Dragonfly Doji)
این الگو دارای مشخصات زیر است:
- بدنه بسیار کوچک
- سایه پایینی بلند
- عدم وجود سایه بالایی یا بسیار کوتاه
کندل دوجی سنجاقک شباهت ظاهر زیادی به الگوی چکش و Hanging Man دارد اما ممکن است سیگنال‌های متفاوتی داشته باشد. دوجی سنجاقک در روند نزولی و صعودی می‌تواند هشداردهنده برگشت روند باشد اما در پایان روند نزولی، سیگنال معتبرتری صادر می‌کند و رایج‌تر است. چرا؟!
دوجی سنجاقک مثل کندل چکش در انتهای روند نزولی، به عنوان یک الگوی برگشتی صعودی رفتار می‌کند. اما در پایان روند صعودی، سیگنال متفاوتی نسبت به الگوی مرد حلق آویز دارد و نمی‌تواند به عنوان الگوی برگشتی درنظر گرفته شود و عموما یک اصلاح قیمت موقت را پیش‌بینی می‌کند.
مشاهده دوجی سنجاقک در انتهای یک روند نزولی این مفهوم را القا می‌کند که سایه پایینی بلند، بیانگر فشار عرضه در قیمت‌های پایین است اما برابری قیمت پایانی و آغازین نشان می‌دهد که تلاش فروشندگان ناموفق بوده و خریداران با تقاضای خرید در قیمت‌های بالاتر باعث کاهش فشار عرضه شدند. بنابراین تشکیل کندل دوجی سنجاقک در انتهای یک روند نزولی و حوالی خط حمایت می‌تواند سیگنالی از برگشت قیمت و شروع روند صعودی باشد.
نکته: به کندل دوجی سنجاقک، دوجی اژدها نیز گفته میشود.
تشکیل کندل بعدی بالاتر از دوجی سنجاقک می‌تواند مهر تاییدی بر آغاز روند صعودی باشد. همچنین استفاده از اندیکاتورهای مومنتوم مثل استوکاستیک یا RSI بر دقت و اعتبار تحلیل شما می‌افزاید. در شکل زیر چارت اتریوم در تایم فریم 1 ساعته همراه 2 کندل دوجی سنجاقک را مشاهده می‌کنید. همانطور که در مقالات قبلی توضیح دادیم “هنگام استفاده از الگوهای Candlestick، تحلیل در چند تایم فریم بصورت همزمان باعث افزایش دقت تحلیل میشود.”
کندل دوجی سنگ قبر (Gravestone Doji)
الگوی دوجی سنگ قبر دارای مشخصات زیر است:
- بدنه بسیار کوچک
- سایه بالایی بلند
- عدم وجود سایه پایینی یا بسیار کوتاه
کندل دوجی سنگ قبر شبیه الگوی Shooting Star و چکش معکوس است و می‌تواند در هر دو روند صعودی و نزولی ظاهر شود. دوجی سنگ قبر به عنوان سیگنال پایان روند صعودی رایج‌تر بوده و از اعتبار بالاتری برخوردار است. بنابراین این الگو را در دسته الگوهای بازگشتی نزولی (مثل کندل ستاره ثاقب) در نظر بگیرید. کندل دوجی سنگ قبر به ندرت در کف قیمتی مشاهده میشود. در واقع الگوی Gravestone Doji در یک روند نزولی عموما به عنوان سیگنال برگشت روند محسوب نمی‌شود و صرفا یک افزایش قیمت موقت است برخلاف الگوی چکش معکوس!
طبق کندل سنگ قبر، شروع معاملات با قیمت‌های پایین آغاز شده اما با افزایش تقاضای خریداران، قیمت‌ها بالاتر رفته است (سایه بالایی بلند). در نهایت پایین بودن قیمت Close بیانگر عدم پیروزی خریداران و کاهش تقاضا بوده و می‌تواند سیگنال کاهش قدرت روند باشد. الگوی Gravestone Doji در انتهای روند صعودی و حوالی خط مقاومت را هشدار آغاز روند نزولی درنظر بگیرید. رنگ بدنه اهمیتی ندارد و اگر بدنه سبز رنگ بود فریب آنرا نخورید!
هنگام مشاهده الگوی دوجی سنگ قبر، از اندیکاتور مووینگ اوریج، Stochastic یا RSI جهت شناسایی محدوده اشباع خرید استفاده کنید. در شکل زیر مربوط به چارت یورو – دلار در تایم فریم 30 دقیقه، واکنش نمودار به الگوی دوجی سنگ قبر را مشاهده می‌کنید.
الگوی دوجی پایه بلند (Long leg Doji)
مشخصات ظاهری کندل دوجی پایه بلند بصورت زیر است:
- بدنه بسیار کوچک (قیمت باز و بسته شدن بسیار نزدیک به یکدیگر)
- سایه بالایی و پایینی بلند
مطابق شکل زیر و با توجه به توضیحات قبلی، احتمالا مفهوم این الگو را خودتان حدس زده‌اید! سایه بالایی و پایینی بلند بیانگر نوسان شدید بازار، بلاتکلیفی و خستگی همزمان خریداران و فروشندگان است. در بین انواع کندل‌های دوجی، الگوی دوجی پایه بلند، بیشترین تشویش و بی‌تصمیمی تریدرها را منعکس می‌کند. با مشاهده این الگو باید منتظر یک روند خنثی (ساید) و بازار رنج باشید. محدوده نوسان نیز بین سایه بالایی و پایینی کندل دوجی پایه بلند خواهد بود.
تشکیل الگوی Long leg Doji در انتهای یک خط روند پُر قدرت، می‌تواند سیگنالی از کاهش قدرت روند باشد و باید با احتیاط معاملات را دنبال کرد.
کندل دوجی چهار قیمت
یکسان بودن قیمت پایانی، آغازین، بسته شدن و باز شدن، باعث تشکیل کندل دوجی چهار قیمت بصورت یک خط صاف میشود. بنابراین مشخصات ظاهری بصورت زیر است:
- بدنه بسیار کوچک (یک خط صاف)
- عدم وجود سایه بالایی و پایینی
این الگو در بازارهای جهانی به ندرت مشاهده میشود به طوری که عموما در مقالات انگلیسی اسمی از آن آورده نمی‌شود! این الگو بیشتر در بورس تهران کاربرد دارد و بیانگر صف خرید و فروش است چرا که فقط در بورس تهران با محدودیت دامنه نوسان قیمت روزانه مواجه هستیم.
تذکر: معامله صرفا بر اساس الگوهای کندلی توصیه نمی‌شود و تریدرهای دوستدار پرایس اکشن مدنظر داشته باشند که معامله صرفا بر اساس کندل دوجی اشتباه محض است! با مشاهده الگوی دوجی حتما منتظر کندل بعدی بمانید. استفاده همزمان از سایر ابزارهای تحلیل تکنیکال نیز فراموش نشود.
بنابراین در حالت کلی انواع کندل دوجی به شرح زیر است:
| الگوی دوجی پایه بلند: بدنه نازک، سایه بلند از هر دو طرف | برابر بودن فشار عرضه و تقاضا ← تشویش و دودلی معامله‌گران |
| کندل دوجی سنگ قبر: بدنه نازک، سایه بالایی بلند | قدرت زیاد فروشندگان ← سیگنال فروش در انتهای روند صعودی |
| الگوی دوجی سنجاقک: بدنه نازک، سایه پایینی بلند | قدرت زیاد خریداران ← سیگنال خرید در انتهای روند نزولی |
| کندل دوجی چهار قیمت: بدنه و سایه کوتاه! | بیانگر صف خرید و فروش — برابری قیمت پایانی، آغازین، بیشترین و کمترین قیمت |
اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث الگوهای کندل استیک را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون الگوهای کندل استیک در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.
با سلام
واقعا عالی بود
سلام
خوشحالم برای شما مفید بوده است/
واقعاً دستتون درد نکنه
سلام
سپاس از لطف شما.
ممنون مفید بود
سلام
خوشحالیم که برای شما مفید بوده.
سلام آموزش ها عالی است اگر روانشانسی کندل ها بیشتر موشکافی عالیتر است
سلام
سپاس
انشاا… در آینده آموزش های متنوعی در این حوزه منتشر خواهیم کرد.