پولبک یک حرکت قیمتی موقت در خلاف جهت روند فعلی است که در انتهای آن، برگشت به روند اصلی را خواهیم داشت. Pullback جزء مفاهیم کلیدی آموزش تحلیل تکنیکال است چرا که با شناسایی به موقع آنها و ترکیب با سایر ابزارهای تحلیلی، می‌توانید پوزیشن‌های خرید و فروش بسیار مناسبی را شکار کنید و بازدهی معاملات خود را افزایش دهید. در ادامه با چند مثال عملی از پولبک در فارکس، ارز دیجیتال (Cryptocurrency)، بورس تهران، تمام مفاهیم را به شما آموزش خواهیم داد.
مفهوم و معنی پولبک چیست؟
پولبک (انگلیسی: Pullback) به معنی “حرکت موقت در خلاف جهت روند حرکتی قیمت!” است. پولبک در تحلیل تکنیکال به معنی توقف موقتِ روند فعلی با حرکت در خلاف جهت آن است که در انتهای آن، ادامه حرکت در جهت روند را خواهیم داشت. باید حداقل 1 کندل در خلاف جهت حرکت قیمت شکل بگیرد. در واقع پولبک طبق دیکشنری مریام “a pulling back” یعنی “عقب نشینی” و در بازارهای مالی مفهومی کاملا مشابه معنی خود دارد.
تذکر: پر واضح است که Pullback به معنای کاهش قیمت نیست! در واقع منظور از عقب‌نشینی یعنی در حرکت صعودی، کاهش قیمت و در حرکت نزولی، افزایش قیمت داشته باشیم!
برای مثال مطابق شکل زیر فرض کنید کاهش قیمت باعث شکست خط حمایت و ثبت چند کندل زیر آن شود. گاهی اوقات قیمت سعی در نفوذ به بالای خط حمایت شکسته شده دارد. حال اگر این افزایش قیمت تا محدود خط مقاومت جدید ادامه داشته باشد و با لمس آن، قیمت‌ها دوباره گارد نزولی بگیرند این افزایش موقت قیمت را پولبک می‌گوییم!
چگونه و چرا پولبک شکل میگیرد؟
فرض کنید یک نمودار قیمتی خط مقاومت خود را شکسته است در این موقعیت می‌توانیم 3 برخورد متنوع معامله‌گران را متصور شویم:
- نوسانگیرها ترجیح می‌دهند حوالی خط مقاومت سیو سود کرده و از معامله خارج شوند.
- برخی افراد با درنظر گرفتن چشم‌انداز مثبت، شکست خط مقاومت را به منزله ادامه روند صعودی می‌دانند و بعد از شکست اقدام به خرید می‌کنند.
- برخی افراد با ریسک منطقی، ترجیح می‌دهند ادامه روند معاملات را مشاهده کنند تا بتوانند با مشاهده سیگنال‌های بیشتر، از شکست خط مقاومت اطمینان حاصل کنند و سپس اقدام به خرید در قیمت‌هایی پایین‌تر و حوالی خط حمایت جدید کنند!
انواع پولبک
عموما انواع پولبک بر اساس قدرت روند و مقدار تغییر قیمت به سه نوعتقسیم می‌شوند:
- معمولی: روند حرکتی با لمس سطح شکست معکوس می‌شود.
- داخلی: برگشت روند بعد از نفوذ قیمت به سطح شکست اتفاق می‌افتد. بیانگر ضعف قدرت روند جاری است.
- خارجی: قبل از برخورد قیمت با سطوح شکست، روند تغییر جهت می‌دهد. نشان‌دهنده قوی بودن روند فعلی است.
طبق یک دسته‌بندی دیگر، انواع پولبک بر اساس الگوهای کلاسیک به 2 دسته تقسیم می‌شوند:
- پولبک ساده (Simple): شروع روند، اصلاح قیمت و ادامه روند، همگی در قالب یک الگوی هارمونیک ABCD تشکیل می‌شود.
- پولبک پیچیده (Complex): عموما در بازارهای ساید (خنثی – بدون روند) و در قالب یک الگوی کلاسیک ادامه‌دهنده اتفاق می‌افتد.
تشخیص پولبک کمپلکس کار ساده‌ای نیست و عموما با الگویی مثل الگوی کنج (Wedge)، پرچم (Flag)، پرچم سه گوش (Pennant) و مستطیل (Rectangle) همراه است.
استراتژی‌های معاملاتی پولبک
پولبک به حمایت یا مقاومت شکسته شده
یکی از مرسوم‌ترین حالاتی که احتمال وقوع پولبک در آن وجود دارد هنگام شکست سطوح حمایت و مقاومت است که با تغییر نقش این سطوح به یکدیگر روبه‌رو خواهیم شد. در این حالت دو استراتژی زیر می‌تواند مفید باشد.
- پس از شکست یک خط حمایت معتبر و مشاهده Pullback مناسب، پوزیشن فروش بگیرید.
- پس از شکست یک خط مقاومت قوی و مشاهده نشانه‌های یک Pullback مناسب، پوزیشن خرید بگیرید.
البته نیاز به تذکر نیست که صرفا استفاده از یک ابزار تحلیلی کارساز نیست و بایستی از سایر روش‌ها و ابزارهای تحلیل تکنیکال بصورت همزمان بهره ببرید تا دقت تحلیل شما افزایش یابد.
برای مثال مطابق شکل زیر که مربوط به جفت ارز یورو – دلار است بعد از شکست خط حمایت و Pullback به این خط، فرصت مناسبی برای ترید در پوزیشن شورت (Short) است.
پولبک به خط روند
وقتی یک خط روند ترسیم می‌کنیم 2 حالت کلی می‌تواند اتفاق بیفتد: الف) شکست خط روند، ب) اصلاح روند با شکل‌گیری یک موج اصلاحی.
شکست خط روند و تغییر جهت کلی
همانطور که بارها گفتیم “خط روند اصل و اساس تحلیل تکنیکال است”. قطعا هر روندی تا قیامت پابرجا نخواهد ماند و روزی تغییر جهت می‌دهد! پس از مشاهده شکست خط روند، اگر یک پولبک قوی (نشانه‌ها: عدم کاهش Volume، عمق زیاد شامل چندین کندل) رخ دهد احتمال تغییر روند قوت میگیرد و حال می‌توان در جهت روند جدید معامله کرد.
تذکر: قطعا استفاده از این استراتژی در روندهای بلندمدت، صبر و حوصله معامله‌گران را می‌طلبد!
اصلاح جزئی روند
مفهوم دوم، مربوط به ریز موج‌های اصلاحی است که با واکنش قیمت‌ها به خط روند همراه هستند. مطابق شکل زیر (چارت روزانه نماد بورسی فاراک) پولبک به خط روند صعودی چندین بار رخ داده است.
پولبک در سطوح فیبوناچی اصلاحی (ریتریسمنت)
خیلی از مفاهیم تحلیل تکنیکال، ارتباط کاملا مستقیمی با یکدیگر دارند و نمی‌توان تفکیک خاصی بین آنها قائل شد. سطوح فیبوناچی از تقسیم اعداد سری فیبوناچی بدست می‌آید و انتظار داریم بازار نسبت به این اعداد واکنش نشان بدهد.
هنگامی که قیمت در یک روند صعودی، کاهش می‌یابد انتظار داریم این افت قیمت تا حوالی “سطوح فیبوناچی اصلاحی” رخ دهد بنابراین به دلیل عقب‌نشینی قیمت‌ها در فیبوناچی ریتریسمنت می‌توان مفهوم Pull backs را برای آن متصور شویم یعنی کاهش قیمت تا این سطوح را به عنوان پولبک به سطوح فیبوناچی درنظر بگیریم.
برای مثال شکل زیر مربوط به چارت لگاریتمی بیت کوین است. پس از صعود تا حوالی 40 هزار دلار، با یک Pullback عمیق به سطح 38.2 فیبو، اصلاح قیمت داریم. سپس با ادامه روند صعودی همراه است. واکنش نمودار به سطح 23.6 فیبو نیز می‌تواند به عنوان Pullback درنظر گرفته شود.
نکته: همچنین نقاط شروع و پایان Pullback نیز توسط فیبوناچی اصلاحی قابل پیش‌بینی است در واقع می‌توان از ابزار فیبوناچی ریتریسمنت بهره برد و عمق پولبک را شناسایی کرد.
پولبک به میانگین متحرک (اندیکاتور مووینگ اوریج)
Moving Average می‌تواند به عنوان سطوح حمایت و مقاومت دینامیک (پویا) درنظر گرفته شود. در نتیجه دقیقا مفهومی مشابه خطوط حمایت و مقاومت استاتیک را برای آن تصور کرد. هنگام استفاده از اندیکاتور میانگین متحرک، استراتژی مناسب برای Pullback به خط EMA بصورت زیر است:
- پس از شکست خط میانگین متحرک به سمت پایین، منتظر واکنش بازار می‌مانیم! با تایید پولبک به خط Moving Average احتمالا با کاهش قیمت روبه‌رو خواهیم بود.
- شکست خط میانگین متحرک به سمت بالا و تایید Pullback به خط MA، نوید شروع یک روند صعودی را می‌دهد و می‌توان پوزیشن خرید گرفت.
تفاوت Reversal، Correction Price و Pullback
توانایی تشخیص تفاوت بین مفاهیم بازگشت قیمت (Reversal)، اصلاح قیمت (Correction) و پولبک (Pullback) یکی از نکات کم توجه در تحلیل تکنیکال است! هر معامله‌گری باید بداند که افت قیمت صرفا یک Pullback موقت است یا یک اصلاح کوتاه مدت و یا حتیشروع یک روند نزولی بلند مدت.
- Reversal در یک بازه بلندمدت رخ می‌دهد اما Pullback و اصلاح قیمت در بازه‌های کوتاه مدت شکل می‌گیرند و صرفا شامل چند کندل می‌شوند.
- Reversal یک تغییر دائمی در روند فعلی، اما Pullback صرفا توقف موقت روند است. در واقع Pullback یک عقب‌نشینی موقت قیمت است نه یک برگشت دائمی قیمت‌ها!
- عمق کاهش قیمت در Correction بیشتر از 10% و کمتر از 20% رشد اخیر است. در Reversal نیز با افت‌های بیشتر از 20% روبه‌رو هستیم.
در شکل زیر پولبک های مختلفی به خط روند را مشاهده می‌کنید. در اواسط مسیر صعودی نیز یک اصلاح قیمتی داریم. همچنین مرحله آخر با شکست خط روند و Pullback به آن، تغییر جهت روند قوت میگیرد که با شکست خط حمایتی و خط مووینگ اوریج 50 روزه به سمت پایین، شکل‌گیری روند نزولی تایید می‌شود.
می‌توانید از سایر اندیکاتورها مثل اندیکاتور RSI، بولینگر باند و اندیکاتور MACD نیز استفاده کنید. نهایتا همانطور که مشاهده می‌کنید چارت با یک بازگشت قیمت (Reversal) و افت شدید همراه شد!
نحوه تشخیص
- اندیکاتورها: با استفاده از اندیکاتورهایی مثل مووینگ اوریج، باند بولینگر و pivot pointsها.
- قدرت روند: هر چه قدرت روند فعلی بیشتر باشد احتمال اینکه تغییر جهت حرکت قیمت‌ها بیانگر پولبک باشد بیشتر خواهد بود اما در روندهای ضعیف‌تر، هر تغییر در حرکت قیمت را باید به عنوان سیگنال بازگشت روند درنظر گرفت!
- حجم معاملات (Volume): افزایش حجم معاملات هنگام شکست سطوح حمایت و مقاوت می‌تواند مُهر تاییدی بر تشکیل یک پولبک قوی باشد. کاهش Volume در انتهای Pullback شناسایی شده، بیانگر قدرت بیشتر فروشندگان و هشدار شکل‌گیری یک Reversal است.
مشاهده الگوهای کندلی مثل کندل چکش، چکش معکوس، ستاره صبحگاهی، دوجی، کندل پین بار و… در انتهای یک پولبک می‌تواند احتمال چرخش حرکت قیمت‌ها را قوت بخشد و نقطه مناسبی برای ورود به معامله (پوزیشن خرید یا فروش) باشد.
اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش تحلیل تکنیکال را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش تحلیل تکنیکال در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.
- تحلیل تکنیکال چیست؟ + انواع ابزارهای تحلیل تکنیکال1
- سطوح حمایت و مقاومت در تحلیل تکنیکال2
- دانلود مفید تریدر (5 MofidTrader) — آموزش نصب و استفاده3
- داینامیک تریدر: دانلود، نصب + انتقال دیتا به Dynamic Trader4
- خط روند چیست؟ + انواع خط روند (Trendline)5
- دانلود و نصب ادونس گت + انتقال دیتا Advanced Get6
- انواع کندل ها در تحلیل تکنیکال کدام است؟ (20 کندل اصلی)7
- تریدینگ ویو (TradingView) چیست؟ — آموزش 0 تا 1008
- اندیکاتور چیست؟ + 7 اندیکاتور مهم9
- واگرایی چیست؟ + 4 واگرایی منفی و مثبت (معمولی و مخفی)10
- پولبک چیست و چگونه پولبک را تشخیص دهیم؟+ استراتژی معاملاتی11
- تایم فریم (Timeframe) چیست؟ + تایم فریم 4 ساعته، دیلی و…12
- کندل چکش چیست؟ + استراتژی و انواع الگوی چکش (Hammer)13
- کندل دوجی چیست؟ + انواع آن (دوجی سنجاقک، سنگ قبر، پایه بلند)14
- اندیکاتور RSI چیست؟ + فرمول RSI و تنظیمات15
- اندیکاتور MACD چیست؟ کاربرد مکدی + تنظیمات16
- کندل پین بار (Pin Bar) چیست؟ + انواع پین بار17
- کندل مارابوزو چیست؟ 2 الگوی مارابوزو سبز و قرمز18
- الگوی کندل اینگالف + مفهوم Engulfing نزولی و صعودی19
- کندل مرد به دار آویخته — الگوی Hanging Man چیست؟20
سلام
مطالب با دقت وحوصله و ظریف نوشته شده، مثالها باشکل، کمک خوبی به درک مبتدیها میکنه،
برخلاف سایرسایتها، هدف استاد، آموزش اصولی، پایه ای و خوب بوده نه محتوای بیفایدۂ صفحه پرکن.
علت کمسوادی بورسی خیلیها، نبود مقالات ساده و مفهوم که با مثبت اندیشی نوشته بشه، بوده و هست.
بسهم خود سپاسگزارم.
بامید موفقیت این سایت و نویسنده.
پیوسته دلت شادو لبت خندان باد.
سلام
ممنون ازت مسعود جان
خیلی خوشحالم که این مقاله آموزشی برای شما مفید بوده و سپاسگزارم بخاطر دیدگاه دلگرم کننده ت/
بسیار عالی بود
مخصوصا تفاوت بین پولبک ، کارکشن و ریورسال
دستتون درد نکنه
سلام
خوشحالم برای شما مفید بوده./
بسیار دقیق و عالی
ممنونم از شما
سلام
سپاس از لطف حضرتعالی
بسیار عالی متشکرم
سلام
نظر لطف شماست محمد جان.
درود
توضیحات بسیار خوب وبا دیتیل خوب بود.
فقط پولبک بادید چارتی ونموداری تشریح شده است.
اما دید کندلی هم در تحلیل تکنیکال بااستراتژی پرایس اکشن کلاسیک نیز وجوددارد .
سلام
بله. فرمایش شما درست./ سعی کردیم در این مقاله بیشتر به مفهوم پولبک و کاربردش در تحلیل تکنیکال کلاسیک بپردازیم.
در یک پاراگراف به بحث پولبک در پرایس اکشن در حد چند خط پرداختیم اما توضیحات کامل تر هم در مقالات مربوط به الگوهای کندل استیک و هم در مقاله پرایس اکشن بیان خواهد شد.
من هر اموزشی از این سایت دیدم و پرینت میکنم و برای خودم میخونم
انصافا کیفیت اموزشی خوبی داره
عکس ها مناسب و گویا هستن
امیدوارم شاهد تبدیل این اموزش ها به صورت کتاب باشیم
دمتون گرم انصافا
سلام
خوشحالم که مفید بوده. نظر لطف شماست.