خرید و فروش پله ای: استراتژی بزرگان بورس

خرید و فروش پلکانی در بورس (پله ای) یکی از اصول استراتژی معاملاتی جهت مدیریت سرمایه با استفاده از کنترل ترس و طمع است بدین صورت که اگر قصد خرید یا فروش سهامی را دارید در یک مرحله این کار را انجام ندهید و در چند مرحله اقدام به خرید یا فروش سهام کنید. خرید و فروش پله‌ای مفهومی ساده اما روش‌های متنوع و  پیچیده‌ای دارد در این مقاله آموزشی سعی می‌کنیم شما را با مفهوم و روش‌های خرید و فروش پله‌ای و همچنین مزایا و معایب آن آشنا کنیم تا بتوانید بهترین تصمیم را برای سیو سود در زمان صعود سهام و یا کم کردن میانگین قیمت خرید در زمان نزول سهام داشته باشید. با پارس سهام همراه باشید.

قبل از اینکه به بررسی مفهوم و روش‌های خرید و فروش پله‌ای در بورس بپردازیم ترجیح می‌دهم نکات ضروری و مهمی را خدمت‌تان بیان کنم حتما این نکات را بررسی و مورد توجه قرار دهید تا از ضررهای سنگین جلوگیری کنید.

نکات مهم پیرامون خرید و فروش پله‌ای (پلکانی) در بورس

1. استفاده از خرید و فروش پله‌ای بایستی حتما همراه تحلیل تکنیکال و بنیادی استفاده شود تا کارایی مطلوبی داشته باشد.
2. خرید و فروش پله‌ای یکی از اصول معاملاتی در بورس است که مفاهیم و چارچوب مشخصی دارد که بایستی مدنظر قرار دهید اما هیچ قطعیتی در بکارگیری تمام این نکات وجود ندارد و معامله‌گران با توجه به روحیات، سرمایه و استراتژی معاملاتی خود می‌توانید این نکات و روش‌ها را شخصی‌سازی کنند!
3. خرید پله‌ای باید در سهامی مورد استفاده قرار گیرد که شرکت از نظر بنیادی قوی باشد (شرکتی که حداقل در چند ساله اخیر نرخ سودآوری مثبت داشته و چشم‌انداز آینده شرکت نیز مثبت ارزیابی می‌شود) و شما قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت در سهام را دارید و همچنین سهام از نظر تکنیکی نیز در نقطه مناسبی جهت خرید است.
4. قطعا خرید سهام شرکت‌هایی که تحلیل بنیادی ضعیفی دارند از ریسک بالایی برخوردار است بنابراین توصیه می‌کنیم اگر قصد خرید سهام چنین شرکت‌هایی را دارید حتما با تحلیل تکنیکال قوی و رعایت حد ضرر اقدام به خرید کنید و خرید پله‌ای را در این گونه سهام ترجیحا مدنظر قرار ندهید!
5. قطعا شما هم با من موافق هستید که هدف هر معامله‌گری در بورس سود کردن است! در واقع تمامی معامله‌گران دوست دارند سهامی را خریداری کنند که ریسک پایین، ضرر کم و در نهایت سود زیادی داشته باشد! خرید و فروش پله‌ای در بورس مثل چاقوی دو لبه است! اگر به درستی و با درنظر گرفتن تمامی اصول و قواعد بکار گرفته شود باعث کاهش ریسک معاملات و افزایش سود شما میشود! اما اگر به درستی بکار گرفته نشود دقیقا نتیجه برعکس خواهد داد و فاجعه و ضررهای سنگینی را برایتان ارمغان خواهد آورد!
6. در بازار نزولی که اکثر بازار قرمزپوش است و امیدی به بازگشت بازار نیست! خرید پله‌ای توجیه ندارد و توصیه نمی‌شود.
7. در بازار نزولی هیجانی که قیمت اکثر سهام شرکت‌ها بخاطر ترس و هیجان سهامداران خُرد با افت روبه‌رو می‌شود بهترین فرصت است که سهام ارزنده با بنیادی قوی را شناسایی کنید و با استفاده از خرید پله‌ای اقدام به خرید کنید.
8. فاصله بین پله‌ها در خرید و فروش پله‌ای نباید کم باشد و بهتر است هر پله حداقل 10% پله قبلی خود باشد و هر چه به پله‌های آخر نزدیک‌تر می‌شویم این فاصله بیشتر شود.

خرید پله‌ای در بورس

مفهوم خرید پله‌ای سهام در بورس کاملا مشخص است! یعنی پله به پله نسبت به خرید سهام اقدام کنید نه یکباره! تا اگر بعد از خرید، سهام با افت مواجه شد از ضررهای سنگین جلوگیری کنید. اولین سوالی که پیش می‌آید این است دقیقا چه زمانی باید اقدام به خرید پله‌ای کنید؟ شما باید زمانی اقدام به خرید پله‌ای کنید که روند قیمتی سهام در بلندمدت را مثبت ارزیابی میکنید (تکنیکال و بنیادی) ولی انتظار رشد قیمت سهام در زمان فعلی و کوتاه مدت را ندارید! نکته حائز اهمیت این است که علاوه بر ارزیابی وضعیت صعودی سهام در بلندمدت، باید انتظار روند مثبتی از آینده بازار بورس در میان مدت داشته باشیم (قطعا شما هم با من موافق هستید که خرید سهام چه پله‌ای و چه یکجا! در بازاری که روند نزولی دارد و امیدی به تغییر روند نیست توصیه نمی‌شود!)

فرض کنید سهام شرکت X را خریداری کردید و قیمت سهام شروع به افت می‌کند! چه اقدامی انجام می‌دهید!؟ در مقاله آموزشی پیرامون “حد ضرر در بورس” به این نکته اشاره کردیم که قبل از اقدام به خرید سهام و پس از تحلیل تکنیکال و شناسایی نقطه مناسب خرید، بایستی محدوده‌ای را به عنوان حد ضرر برای خود تعیین کنید تا در صورت محقق نشدن تحلیل شما و نزول قیمت سهام، از ضررهای سنگین جلوگیری و اقدام به فروش سهام کنید. اگر دیدگاه کوتاه‌مدت و صبر کمی در بورس دارید و هر روز پرتفوی خود را چک می‌کنید احتمالا روش “حد ضرر” برای شما بهتر است و استفاده از خرید پله‌ای را به شما توصیه نمی‌کنیم!

حال فرض کنید پس از تحلیل سهام یک شرکت نقطه‌ای را جهت ورود شناسایی می‌کنید و طبق تحلیل احتمال قوی برای رشد سهام وجود ندارد و احتمال نزول قیمت سهام نیز وجود دارد و با استفاده از روش‌های مختلف تحلیل تکنیکال جهت شناسایی خطوط حمایت و مقاومت، خطوط حمایتی قوی را برای سهام مدنظر دارید و معتقدید در صورت روند نزولی، قیمت سهام در میان مدت نسبت به خطوط حمایتی واکنش مثبت نشان خواهد داد و قیمت سهام در بلندمدت با رشد همراه است در این صورت میتوانید از خرید پله‌ای استفاده کنید.

نحوه خرید پله‌ای در بورس

ابتدا تحلیل کاملی از سهام موردنظر انجام می‌دهید (تکنیکال و بنیادی) با توجه به تحلیل تکنیکال (خطوط حمایتی و مقاومت، فیبوناچی، امواج الیوت و…) تعیین می‌کنید که میخواهید در چند مرحله، خرید خود را کامل کنید (عموما بین 3 تا 5 پله درنظر گرفته می‌شود) سپس بایستی حجم خرید خود در هر مرحله را نیز تعیین کنید سپس در نقطه مناسب که با استفاده از تحلیل تکنیکال مشخص کرده‌اید اولین پله از خرید خود را انجام دهید خب! حالا 2 سناریو پیش‌رو دارید:

اگر قیمت سهام صعودی شود ابتدا باید سناریوی مشخصی از تحلیل سهام در روند صعودی داشته باشیم و خطوط مقاومت را به خوبی شناسایی کنیم سپس در پله‌های بعدی اقدام به خرید کنیم. اینکه پله‌های خرید در چه قیمتی انجام شوند کاملا به تحلیل شخصی شما بستگی دارد برای مثال می‌توانید پله‌های خرید بعدی را در نقاط اصلاحی قیمت در مقاومت‌ها انجام دهید بدین‌صورت که اگر سهام خط مقاومت را شکست منتظر بمانید تا هنگام پولبک به این خط حمایتی جدید، پله بعدی را خرید کنید. اما این نکته را مدنظر قرار دهید که اگر از روند صعودی سهام اطمینان زیادی دارید و روند کلیت بازار نیز صعودی است بیشترین حجم خرید خود را در اولین پله انجام دهید (تمام این اما و اگرها باید طبق تحلیل تکنیکال و بنیادی باشد نه حس شخصی! و حرف بقیه!)برای مثال می‌توانید 40 تا 70 درصد از خرید خود را در اولین پله انجام دهید تا سود بیشتری کسب کنید چرا که با افزایش قیمت و خرید سهام در پله‌های بالاتر میانگین قیمت خرید سهام افزایش می‌یابد و هر حجم خرید پله‌های ابتدایی بیشتر باشد این افزایش میانگین قیمت خرید کمتر خواهد شد و بالطبع سود بیشتر!

خرید و فروش پله‌ای با رعایت حد ضرر

همان‌طور که گفته شد یک روش خاص برای خرید و فروش پله‌ای وجود ندارد! یک روش متداول دیگر “خرید در پله اول با رعایت حد ضرر و فروش در پله‌های دیگر” بدین صورت که اگر بعد از خرید، روند سهام صعودی شد در پله‌های بعدی اقدام به فروش کنید بدین صورت که هنگامی که قیمت به سطوح مقاومت رسید می‌توانیم شناسایی سود و اقدام به فروش قسمتی از سهام خود کنیم و اگر هم بعد از خرید روند سهام نزولی شد به حد ضرر خود متعهد باشیم و در صورت نزول قیمت در محدود حد ضرر اقدام به شناسایی ضرر و فروش سهام خود کنیم! در واقع با رعایت حد ضرر، خرید و فروش پله‌ای را همزمان بکار ببریم.

میانگین کم کردن در بورس (کاهش میانگین خرید)

در ادامه بحث “نحوه خرید پله ای سهام” اگر پس از خرید سهام در اولین پله، قیمت سهام نزولی شود ابتدا باید سناریوی مشخصی از تحلیل سهام در روند نزولی داشته باشیم و خطوط حمایتی سهم را به خوبی شناسایی کنیم سپس در پله‌های بعدی اقدام به خرید کنیم. دوباره تکرار می‌کنم و شما هم هزار بار پیش خودتان تکرار کنید که “در روند نزولی، کم کردن میانگین قیمت خرید صرفا برای سهامی جایز است که شرکت از نظر بنیادی قوی و نقاط حمایت معتبری برای سهام شناسایی کرده‌اید و سهام پتانسیل مناسبی برای رشد در بلندمدت دارد و خط روند بازار نیز نزولی نیست!” نباید انتظار داشته باشید در پیک قیمتی اقدام به خرید سهام کنید و سپس پس از شروع نزول قیمت سهام و کم کردن میانگین قیمت خرید، به سود برسید!

نحوه تعیین حجم خرید در هر پله در خرید پله‌ای

اینکه در چه نقاطی دوباره اقدام به خرید کنید بستگی به تحلیل تکنیکال شما دارد (این نقاط می‌توانند توسط امواج الیوت و فیبوناچی و خطوط حمایتی سهم تعیین شوند) همچنین علاوه بر تعداد پله‌های خرید، حجم خرید در هر پله نیز با توجه به شرایط تحلیلی سهام می‌تواند متغیر باشد برای مثال اگر در پله اول حجم بیشتری خرید کنید و قیمت سهام روند نزولی بگیرد متحمل ضرر بیشتری می‌شوید ولی اگر قیمت سهام روند صعودی بگیرد متحمل سود کمتری می‌شوید! بنابراین با توجه به تحلیل شما از روند قیمتی سهام بایستی نقاط و حجم خرید را تعیین کنید.

نکته: اگر قصد خرید پله‌ای در روند نزولی سهام را دارید پله‌های آخر را بر اساس تحلیل میان مدت و بلند مدت تعیین کنید بدین صورت که فواصل این پله‌ها از یکدیگر و از پله‌های ابتدایی زیاد باشد! تا در صورت که حتی قیمت سهام تا پله آخر نزول کرد میانگین قیمت خرید شما به این قیمت نزدیک‌تر باشد و پس از تغییر روند نزولی، زودتر به سود برسید.

تذکر: برخی دوستان حجم خرید در هر پله را یکسان درنظر می‌گیرند برای مثال اگر قصد خرید 1000 برگه سهام شرکت X را در 5 پله دارند در هر پله از خرید تعداد 200 برگه سهام خریداری می‌کنند.

مثال از نحوه خرید پله‌ای در بورس

بگذارید یک مثال از خرید پله‌ای خدمت شما بیان کنیم، برای مثال فرض کنید سهام شرکت X بعد از یک رشد 100 درصدی در قیمت 1000 تومان شروع به نزول قیمت می‌کند و قیمت سهام تا 700 تومان پایین می‌آید در این نقطه حجم فروش کاهش پیدا می‌کند و نشانه‌هایی از برگشت روند نزولی سهم هویدا می‌شود! شما با تحلیل سهام نقطه 650 تومان را حمایت سهام و نقطه برگشت روند نزولی پیش‌بینی می‌کنید! و نقاط 600، 525، 500 و 450 تومان را به عنوان خطوط حمایتی سهام درنظر می‌گیرد به طوری که خط حمایتی 450 تومان یک خط حمایتی بسیار قوی و مستحکم چندساله است. شما قصد خرید 10000 برگه سهام شرکت X را دارید و به عنوان اولین پله خرید تعداد 3000 برگه سهام را در نقطه 650 خریداری می‌کنید اما روند نزولی ادامه دارد و قیمت به 600 تومان کاهش می‌یابد شما در این نقطه 2000 برگه سهام دیگر خریداری می‌کنید باز هم روند نزولی ادامه دارد و در قیمت 525 تومان نیز 1500 برگه سهام و در قیمت 500 تومان نیز 1000 برگه سهام خریداری می‌کنید حال در این نقطه تغییر روند رخ می‌دهد و روند صعودی سهام استارت می‌خورد! حال اگر قیمت سهام حتی تا همان 650 تومان هم رشد کند باز شما در سود هستید! چرا که میانگین قیمت خرید شما 605 تومان است که بصورت زیر محاسبه می‌شود در واقع شما سهامدار 7500 برگه سهام شرکت X هستید که انگار همه این تعداد برگه سهام را در قیمت 591 تومان خریداری کرده‌اید.

(3000*650+2000*600+1500*525+1000*500)/7500 = 591

حال اگر قیمت سهام به 600 تومان برسد شما در سود خواهید بود چرا که قیمت خرید شما 591 تومان است در صورتی که اگر میانگین قیمت خرید خود را با خرید پله‌ای کم نمی‌کردید در ضرر بودید! چرا که قیمت خرید شما 650 تومان بود!

معایب کاهش میانگین قیمت خرید در بورس

1. احتمالا الان پیش خودتان می‌گوید “خب! اونور قضیه چی!؟ یعنی اگر روند قیمتی سهام برنگشت! و منفی خورد و قیمت پایین‌تر آمد!” بله حق با شماست یکی از معایب خرید پله‌ای و کم کردن میانگین قیمت خرید در واقع همین است که اگر روند نزولی ادامه‌دار باشد قطعا ضرر بیشتری شامل حال سهامدار می‌شود! و این وضعیت زمانی که بازار با روند نزولی همراه شود تشدید می‌شود! چرا که در بازارهای منفی حتی اگر سهامی ارزنده نیز باشد با افت قیمت و صف فروش روبه‌رو می‌شود! و تنها کاری که از دست سهامدار برمی‌آید این است که بنشیند و به قرمزیِ صف‌های فروش نگاه نیندازد و شعرهای خیام را بخواند!!
2. یکی دیگر از معایب خرید پله‌ای، کم شدن سود در بازارهای صعودی است فرض کنید بعد از اولین پله خرید سهام، روند صعودی سهم شروع و در ادامه با صف خرید همراه شود در این صورت فرصت سود بیشتر را از خود گرفته‌اید! و شاید خودتان را سرزنش کنید که چرا حجم بیشتری خرید نکردید! (البته این مورد می‌تواند جز معایب نباشد! چرا که هیچ شخصی نمی‌تواند بصورت قطعی بازار را پیش‌بینی کند و قطعا سود کمتر بهتر از ضرر بیشتر است!)
3. گاهی اوقات خرید پله‌ای مثل گرفتار شدن در باتلاق خواهد بود مخصوصا برای افرادی که تجربه چندانی ندارند بدین‌صورت که معامله‌گر اقدام به خرید پله‌ای می‌کند ولی حتی بعد از خرید پله آخر نیز روند نزولی سهام ادامه دارد و معامله‌گر نمی‌خواهد قبول کند که تحلیلش اشتباه بوده است! و حتی با وجود تمام شدن نقدینگی، خود را به هر دری میزند تا نقدینگی جدید جور کند و دوباره اقدام به خرید سهام در قیمت‌های پایین‌تر کند تا به خیال خود میانگین قیمت خرید خود را کم کند! ولی به چه قیمتی؟! معامله‌گر یکباره می‌بیند که مثلا 80% پرتفوی بورسی خود متعلق به سهام یک شرکت بورسی شده است آن هم با پول قرض! در این صورت هم توازن پرتفوی خود را به هم می‌زند! هم ریسک معاملات خود را افزایش داده است! و هم حالا حالاها به اصل سرمایه خود نمی‌رسد! اینجاست که دیگر خواندن شعرهای خیام هم فایده‌ای ندارد!

مفهوم و دلیل فروش پله‌ای سهام در بورس چیست؟

خب حال که خرید پله‌ای را تشریح کردیم بگذارید توضیح مختصری هم پیرامون فروش پله‌ای سهام در بورس خدمت‌تان ارائه کنیم. فروش پله‌ای هم همانطور که از اسمش پیداست یعنی پله به پله نسبت به فروش سهام اقدام کنید نه یکباره! تا اگر روند صعودی سهام برگشت و نزولی شد تمام سود خود را از دست ندهید و بتوانید سیو سود داشته باشید. فروش پله ای سهام یک استراتژی معاملاتی برای غلبه بر طمع در بورس است.

قطعا قیمت سهام هیچ شرکتی تا ابد صعودی نخواهد بود! اینکه بتوانید بر طمع خود غلبه کنید و بخشی از سهام خود را پس از یک دوره صعودی بفروشید تا بتوانید سود شناسایی کنید تا در صورت افت قیمت سهام متحمل ضرر بیشتر نشوید! (در روند صعودی که قیمت سهام شما افزایش یافته است در صورتی که روند نزولی شود و قیمت سهام با کاهش مواجه شود سود شما کاهش می‌یابد که این کاهش سود به نوعی ضرر است!) بعد از رشد بی سابقه بورس در ابتدای سال 1399 و شروع روند نزولی بازار بورس قیمت خیلی از سهام موجود در بازار به نقاط اولیه خود برگشت و سودهای نجومی 500 درصدی صفر و یا حتی منفی شد!

نحوه فروش پله‌ای در بورس چگونه است؟

حال که با مفهوم و دلیل فروش پله‌ای در بورس آشنا شدید بگذارید کلیت نحوه فروش پله‌ای را خدمت‌تان بیان کنیم. شما وقتی سهامی را تحلیل می‌کنید نقطه‌ای را به عنوان نقطه مناسب خرید سهام درنظر می‌گیرید سپس محدوده حد ضرر را تعیین می‌کنید اگر هدفی برای نقطه خروج سهام نداشته باشید قطعا از زیانکاران خواهید بود! چرا که به امید اینکه قیمت سهام شما بالاتر رود منتظر می‌مانید و ممکن است یکباره به خودتان بیاید و ببینید سهامی که در سود بودید حالا در ضرر هستید! این را بدانید که “هر رالی صعودی بالاخره جایی تمام می‌شود و روند نزولی استارت خواهد خورد!“.

در بحث آموزش تحلیل تکنیکال گفتیم که خطوط مقاومت به خطوطی گفته می‌شود که قیمت سهام برای عبور از آن خطوط، مقاومت می‌کند! و این احتمال وجود دارد که قیمت سهام نسبت به خطوط مقاومت واکنش منفی نشان دهد و روند سهام نزولی شود. بنابراین یک روش کلی برای فروش پله‌ای سهام در بورس درنظر گرفتن خطوط مقاومت سهام به عنوان پله‌های فروش است! بدین صورت که خطوط مقاومت سهام شناسایی شود سپس در محدوده مقاومت سهام نسبت به فروش قسمتی از سهام خود اقدام کنید تا مقداری از سود خود را سیو کنید حال اگر مقاومت شکسته شد و قیمت بالای خط مقاومت تثبیت شد در ادامه روند صعودی با سهام می‌مانیم و تا قیمت سهام به تارگت‌های بالاتری برسد، در مقاومت‌های بعدی نیز به همان ترتیب سود شناسایی می‌کنیم و مقداری از سهام خود را می‌فروشیم! اگر هم سهام توانایی شکست مقاومت را نداشت و قیمت در زیر خط مقاومت تثبیت و روند قیمت نزولی شد بایستی نسبت به فروش کل سهام خود اقدام کنیم.

تذکر: گاهی اوقات خطوط مقاومت شکسته می‌شود اما پس از مدتی کوتاه روند قیمت نزولی می‌شود و به اصطلاح پولبک به خط مقاومت زده می‌شود! این روند نزولی ضعیف به منزله برگشت روند صعودی سهام نیست! و صرفا یک اصلاح است و احتمالا دوباره نسبت به خط مقاومت شکسته شده (که حالا خط حمایتی سهام است) واکنش مثبت نشان می‌دهد و دوباره روند صعودی سهام شروع خواهد شد و در نقطه مقابل هنگامی که خطوط حمایتی شکسته می‌شود پولبک به خط حمایت شکسته شده (که حالا خط مقاومت است) نشان از برگشت روند و صعودی شدن سهام نیست!

تذکر: اگر روند صعودی سهام را پرقدرت و یک خط حمایتی بسیار قوی شناسایی کردید که احتمال برگشت روند نزولی از این خط حمایتی بسیار بالا بود می‌توانید پله اول از خرید پله‌ای را با درصد بالاتری انجام دهید (مثلا 60% خرید را در همان پله اول انجام دهید) و در نقطه مقابل اگر روند نزولی سهام را پرقدرت و یک خط مقاومت بسیار قوی شناسایی کردید که احتمال برگشت روند صعودی از این خط مقاومتی بسیار بالا بود می‌توانید پله اول از فروش پله‌ای را با درصد بالاتری انجام دهید!

انشاا… در مقاله‌ای جداگانه به بررسی عملی روش‌های خرید و فروش پله‌ای در بورس خواهیم پرداخت شما نیز اگر استراتژی خاصی برای خرید و فروش پله‌ای دارید با ما و سایر دوستانتان در میان بگذارید.