در این مقاله به بررسی مزایا و معایب روش‌های مختلف افزایش سرمایه می‌پردازیم در مقاله قبلی به بررسی مفهوم افزایش سرمایه پرداخته و روش‌های متعدد افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی بیان شد در این مقاله ابتدا توضیح مختصری از افزایش سرمایه خدمت شما بیان می‌کنیم سپس به بررسی مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی، سود انباشته و از محل آورده نقدی سهامداران خواهیم پرداخت، نهایتا به واکاوی این پرسش که بهترین نوع افزایش سرمایه کدام است؟ و آیا شرکت در افزایش سرمایه خوب است یا بد؟ می‌پردازیم با پارس سهام همراه باشید…
مفهوم افزایش سرمایه چیست؟
مفهوم افزایش سرمایه در دلایل شرکت‌ها برای افزایش سرمایه نهفته است و روش‌های مختلف افزایش سرمایه خود بیانگر مفاهیم افزایش سرمایه هستند! دوباره با هم مرور می‌کنیم چرا شرکت‌ها در بورس افزایش سرمایه می‌دهند؟ همانطور که در مقاله قبلی “افزایش سرمایه چیست؟” اشاره شد دو دلیل اصلی افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی عبارت است از: الف) تامین منابع مالی جدید جهت اجرای طرح‌های توسعه شرکت، ب) اصلاح ساختار مالی شرکت. همانطور که گفته شد 3 روش رایج برای افزایش سرمایه وجود دارد: 1) از محل تجدید ارزیابی در دارایی‌های شرکت، 2) از محل سود انباشته شرکت، 3) از محل آورده نقدی سهامداران؛ در دو روش اول (تجدید ارزیابی و سود انباشته) هیچ‌گونه نقدینگی جدیدی به شرکت تزریق نمی‌شود و صرفا ساختار مالی شرکت اصلاح و بهبود پیدا می‌کند اما در روش سوم همانطور که از اسمش پیداست (آورده نقدی سهامداران) نقدینگی جدیدی توسط سهامداران به شرکت تزریق می‌شود. در ادامه ابتدا با توجه به مفهوم افزایش سرمایه، مزایا و معایب روش‌های مختلف افزایش سرمایه را تشریح می‌کنیم.
مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
دارایی‌های شرکت هنگام تاسیس نزد سازمان ثبت شرکت‌ها برآورد و ثبت می‌شود، فرض کنید شرکتی هنگام تاسیس 1 میلیارد دارایی (زمین، ساختمان اداری، ماشین آلات صنعتی و تجهیزات و…) به ثبت رسانده است حال قطعا بعد از گذشت 10 سال و با توجه به وضعیت تورمی کشوری مثل ایران، ارزش این دارایی‌ها افزایش یافته است، شرکت‌ها می‌توانند با تهیه مستندات لازم و اخذ مجوز از سازمان بورس نسبت به ارزش‌گذاری مجدد دارایی‌ها خود و افزایش سرمایه شرکت اقدام کنند. این روش عموما مورد استقبال شرکت‌های زیان‌ده است! و با توجه به ویژگی‌های این نوع افزایش سرمایه، حتی گاهی مورد استقبال شرکت‌های زیان ده نیز قرار نمی‌گیرد! همانطور که در مقاله قبلی گفته شد افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی صرفا به روزرسانی دارایی‌ها و اصلاح صورت‌های مالی شرکت را در پی دارد و هیچ‌گونه تغییر بنیادی در شرکت رخ نمی‌دهد چرا که هیچ‌گونه نقدینگی جدیدی به شرکت تزریق نمی‌شود. این روز بیشتر در اقتصادهای تورمی مورد استقبال قرار می‌گیرد چرا که گاهی اوقات شرکت مجبور به افزایش سرمایه است (مثلا شرکت‌های مشمول ماده 141 قانون تجارت) و بخاطر رکود اقتصادی حاکم بر جامعه و کاهش سودآوری، امکان افزایش سرمایه از روش‌های دیگر وجود ندارد! اجازه بدهید مزایا و معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را برای شما تشریح کنیم.
مزایای افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
- امکان خروج شرکت‌های زیان ده از ماده 141 قانون تجارت
- به‌روز شدن دارایی‌های شرکت و اصلاح صورت‌های مالی
- واقعی‌تر شدن نسبت‌های مالی شرکت مثل بازده حقوق صاحبان سهام، بازده دارایی‌ها و بازده دارایی‌های ثابت؛ این نسبت‌های مالی جز معیارهای مهم جهت ارزیابی عملکرد شرکت‌ها هستند بنابراین با به‌روز شدن این نسبت‌ها، ارزیابی و مقایسه بهتر شرکت با شرکت‌های دیگر نیز میسر می‌شود.
- بهبود نسبت بدهی به دارایی شرکت و در نتیجه افزایش اعتبار شرکت نزد بانک و سهولت در دریافت تسهیلات جهت بهبود شرایط شرکت
- عدم نیاز به پرداخت وجه (ارزش اسمی سهم) توسط سهامدار (این مورد برای سهامداران مزیت محسوب می‌شود!)
- کاهش قیمت سهام شرکت و جذابیت بیشتر برای معامله‌گران جهت خرید
معایب افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
- عدم ورود نقدینگی جدید به شرکت (این مورد همان عدم نیاز به پرداخت وجه توسط سهامدار است که برای شرکت مطلوب نیست!)
- تذکر: شاید برایتان سوال پیش بیاد مگر “سهامداران یک شرکت” و “شرکت” دو معقوله جدا از هم هستند! در واقع سهامدارِ شرکت مالک شرکت است بنابراین چرا “عدم پرداخت وجه به شرکت توسط سهامدار” برای سهامدار جز مزایا و برای شرکت جز معایب درنظر گرفته شده است؟ پاسخ این پرسش به دیدگاه سهامداران به نوع سرمایه‌گذاری آنها بستگی دارد در واقع سهامداری که صرفا قصد نوسان‌گیری از سهام شرکت را دارد! به اهداف بلندمدت شرکت توجه خاصی ندارد! بنابراین اگر شما قصد سهامداری بلندمدت در شرکتی را دارید عدم ورود نقدینگی به شرکت برای شما هم مثل شرکت جزء معایب این افزایش سرمایه محسوب می‌شود.
- افت سوددهی شرکت در دوره‌های مالی بعدی
- وقتی شرکتی دارایی‌های استهلاک پذیر خود را تجدید ارزیابی می‌کند و ارزش آنها را در صورت‌های مالی به‌روز و افزایش می‌دهد، در صورت‌های مالی بعدی شرکت، هزینه استهلاک این تجهیزات از نظر ریالی بیشتر خواهد شد (چرا که ارزش این دارایی‌ها بیشتر شده است!) و در نتیجه باعث افت سود سهام شرکت می‌شود.
- امکان ایجاد زیان انباشته سنگین در بلندمدت
- عموما شرکت‌هایی که از این نوع افزایش سرمایه استفاده می‌کنند زیان انباشته سنگینی دارند و باید مدنظر داشت که این زیان انباشته بخاطر مشکلات زیاد در فرآیندهای عملیاتی و ساختار شرکت است که اگر شرکت برنامه خاصی برای برون‌رفت از آن نداشته باشد افزایش سرمایه قطعا دردی از دردهای شرکت دوا نخواهد کرد و در بلند مدت قطعا زیان انباشته سنگین‌تر خواهد شد و …
نکات اصلی پیرامون افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی
- گاهی اوقات این نوع افزایش سرمایه صرفا جنبه روانی دارد یعنی شرکت برای اینکه قیمت سهام خود را افزایش دهد اقدام به این عمل می‌کند! چرا که وقتی افزایش سرمایه تصویب شود ارزش دارایی‌های شرکت افزایش می‌یابد و قیمت سهام با ارزش دفتری شرکت تفاوت چشمگیری خواهد داشت بنابراین سهام شرکت مستعد صعود خواهد بود، حتی در بعضی مواقع صرفا با درج آگهی پیشنهاد افزایش سرمایه از هیئت مدیره شرکت، سهام شرکت با استقبال سهامداران مواجه می‌شود و صعود سنگینی را حتی قبل از تصویب افزایش سرمایه تجربه می‌کند (در واقع قیمت سهام؛ پیش‌خور شده است!)
- افزایش سرمایه از محل تجدید برای شرکت‌هایی که دارایی استهلاک‌پذیر کمی دارند و زیان‌ده و مشمول ماده 141 هستند بسیار مناسب است (بانک‌ها و شرکت‌های بیمه و …)
افزایش سرمایه از محل سود انباشته
وقتی شخص سهام یک شرکت را خریداری می‌کند در واقع سهامدار و مالک شرکت است بنابراین سود خالص ایجاد شده در 1 سال مالی باید با توجه به درصد مالکیت سهامداران بین آنها تقسیم شود، شرکت‌ها این اختیار را دارند که تمام سود نقدی را بین سهامداران تقسیم نکنند و بخشی از سود را به عنوان “سود انباشته” در حساب اندوخته شرکت ذخیره کنند. حال اگر شرکتی نیاز به افزایش سرمایه داشته باشد می‌تواند از این سود انباشته به عنوان دارایی جهت افزایش سرمایه استفاده کند.
مزایا افزایش سرمایه از محل سود انباشته
- تامین منابع مالی موردنیاز شرکت جهت اجرا طرح های توسعه بدون نیاز به دریافت پول از سهامداران
- اجرایی شدن طرح‌های توسعه شرکت و بالطبع بهبود سودآوری شرکت
- عدم نیاز به وایز وجه توسط سهامداران (اهدای سهام جایزه)
- کاهش قیمت سهام شرکت و جذابیت بیشتر برای معامله‌گران جهت خرید
معایب افزایش سرمایه از محل سود انباشته
- عدم ورود نقدینگی جدید از خارج شرکت
- فرض کنید بچه‌ای قصد خرید عروسک داشته باشد! اگر والدین کودک، پول نقدی به او بدهند برای بچه خوشایندتر است یا اینکه به او بگویند قُلک پول خود را بشکند!؟
- کاهش مبلغ سود شرکت در کوتاه‌مدت (بخاطر افزایش تعداد سهام شرکت)
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران
اولویت شرکت‌ها جهت تامین منابع مالی طرح‌های توسعه خود همین روش است در واقع بهترین نوع افزایش سرمایه برای شرکت‌ها، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران است چرا که نقدینگی جدید از خارج شرکت به شرکت تزریق می‌شود. در این روش شرکت اوراقی را با نام “حق تقدم سهام” منتشر می‌کند که به هر کدام از سهامداران شرکت با توجه به درصد مالکیت‌شان در شرکت، تعدادی از این اوراق حق تقدم سهام تعلق می‌گیرد (به هر شخصی که در زمان برگزاری مجمع فوق‌العاده افزایش سرمایه سهامدار شرکت باشد، چه بخواهد چه نخواهد حق تقدم سهام تعلق می‌گیرد!). در واقع “حق تقدم سهام” همانطور که از اسمش پیداست اولویت استفاده از این نوع افزایش سرمایه را به سهامداران فعلی شرکت می‌دهد.
فرض کنید شرکتی نیاز به 200 میلیارد نقدینگی برای اجرای طرح‌های توسعه خود است و تعداد کل سهام شرکت نیز 1 میلیارد برگه سهام است، بنابراین شرکت با افزایش سرمایه 200% از محل آورده نقدی سهامداران و با انتشار 2 میلیارد برگه سهام جدید به اسم “حق تقدم سهام” این نقدینگی را از سهامداران خود دریافت می‌کند (ارزش اسمی سهام 100 تومان است و سهامداران به ازای هر برگه حق تقدم سهام بایستی 100 تومان به حساب شرکت واریز کنند). فرمول محاسبه قیمت هر برگه سهام و هر برگه حق تقدم سهام شرکت پس از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران در مقاله “حق تقدم سهام در بورس” تشریح شده است.
مزایا افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران
- تامین منابع مالی موردنیاز شرکت جهت اجرا طرح‌های توسعه بدون نیاز به بازپرداخت
- اگر شرکتی جهت تامین منابع مالی خود به سراغ وام های بانکی برود، دریافت وام از بانک علاوه بر زمانبر بودن و پروسه طولانی با بازپرداخت سودهای کلان همراه است اما در روش افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران، شرکت نقدینگی موردنیاز خود را از سهامداران دریافت می‌کند و سهامداران را در سودهای آتی حاصل از توسعه و سرمایه‌گذاری های جدید شرکت سهیم می‌کند.
- تزریق نقدینگی جدید از خارج شرکت
- تنها در این نوع افزایش سرمایه است که نقدینگی جدید از خارج شرکت (توسط سهامداران) به شرکت تزریق می‌شود.
- اجرایی شدن طرح‌های توسعه شرکت و بالطبع بهبود سودآوری شرکت
- کاهش قیمت سهام شرکت و جذابیت بیشتر برای معامله‌گران جهت خرید
معایب افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران
- زمانبر بودن تبدیل اوراق حق تقدم سهام به برگه سهام عادی
- پس از افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران، اوراق حق تقدم در یک بازه 60 روزه امکان معامله در TSETMC دارند (نماد بورسی حق تقدم سهام متشکل از همان اسم نماد سهام و حرف “ح” در انتهای آن است مثلا حق تقدم سهام نماد شبندر، “شبندرح” است) در این مدت باید سهامداران نسبت به واریز وجه 100 تومانی به ازای هر برگه حق تقدم سهام خود اقدام کنند، حال ممکن است سهامداری این اقدام را انجام ندهد و نسبت به فروش اوراق حق تقدم سهام خود نیز اقدام نکند! بنابراین شرکت موظف است در یک بازه 20 روزه نسبت به فروش اوراق حق تقدم استفاده نشده اقدام کند، همانطور که ملاحظه کردید در بهترین حالت 3 ماه طول می‌کشد که حق تقدم سهام به سهام تبدیل شود! گاهی اوقات این پروسه 6 تا 8 ماه به طول انجامد.
- کاهش مبلغ سود شرکت در کوتاه مدت (بخاطر افزایش تعداد سهام شرکت)
- شاید همچنان برایتان این سوال پیش بیاید که بالاخره بهترین نوع افزایش سرمایه کدام است؟ آیا شرکت در افزایش سرمایه خوب است یا بد؟ آیا بهتر است سهام شرکت را قبل از افزایش سرمایه بخریم یا بعد از افزایش سرمایه نسبت به خرید سهام اقدام کنیم؟ با پارس‌سهام همراه باشید تا نتیجه‌گیری کلی را خدمت‌تان بیان کنیم…
بهترین نوع افزایش سرمایه کدام است؟
پاسخ این پرسش به پارامترهای زیادی بستگی دارد! اول پارامتر نوع دیدگاه سهامداری شماست! یعنی شما قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت در شرکتی را دارید یا کوتاه مدت!؟ و یا اینکه صرفا قصد نوسان‌گیری از سهام شرکت را دارید و در یک بازه نهایتا یکی دو ماه قصد فروش سهام خود را دارید؟
فرض کنید شما قصد سهامداری بلندمدت نداشته باشید، بنابراین با شرکت در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران علاوه بر واریز وجه به حساب شرکت، ممکن است 6 تا 8 ماه طول بکشد حق تقدم سهام به سهام تبدیل شود! بنابراین این نوع افزایش سرمایه در بورس شاید برای دوستان نوسان‌گیر! مناسب نباشد! در عوض یک شرکت زیان‌ده که مجبور به افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی است از آنجایی که نیاز به واریز وجه توسط سهامداران ندارد و همچنین بعد از افزایش سرمایه‌های سنگین، قیمت سهام شرکت کاهش چشمگیری پیدا می‌کند و جذابیت بیشتری را برای معامله‌گران ایجاد خواهد کرد، احتمالا در کوتاه مدت با استقبال بازار بورس همراه شود و بازدهی مناسبی نصیب نوسان‌گیران بورسی کند!
دومین پارامتر بستگی به دلایل شرکت برای افزایش سرمایه، چشم‌انداز آینده شرکت و ساختار مدیریتی و برنامه‌های توسعه‌ای شرکت و… دارد. فرض کنید سهامداری قصد سرمایه‌گذاری بلند مدت دارد قطعا خرید سهام شرکتی که زیان انباشته سنگین و قصد افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارد ولی این شرکت هیچ برنامه مناسبی برای برون‌رفت از زیان ندارد! قطعا خرید سهام و شرکت در افزایش سرمایه کار اشتباهی است! اما در عوض شرکتی که با نیت توسعه فعالیت‌های اقتصادی خود افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران را تصویب می‌کند و برنامه مدونی برای آینده شرکت می‌توان تصور کرد، قطعا شرکت در افزیش سرمایه و سهامداری بلندمدت می‌تواند بازدهی بسیار مناسبی را نصیب سهامداران شرکت کند.
هیچ پاسخ قاطعی در این مورد نیست که بهترین افزایش سرمایه کدام است و آیا اصلا افزایش سرمایه خوب است یا بد!؟ همانطور که مشاهده کردید افزایش سرمایه هم می‌تواند خوب باشد هم بد! بنابراین این شما هستید که با توجه به دیدگاه خودتان و شرایط شرکت باید تصمیم بگیرد که آیا در افزایش سرمایه شرکت کنید یا خیر! اما همیشه مدنظر داشته باشید که وقتی خبر افزایش سرمایه شرکتی منتشر شد، در صف خرید و صف فروش نروید! چه بسا ممکن است این صف نشینی! باعث ضررهای سنگین و یا عدم برخورداری از سودهای سنگین شود! شرایط را بسنجید و سپس تصمیم بگیرید…
نظرات و تجربیات خود پیرامون شرکت در افزایش سرمایه شرکت‌های بورسی را با ما و سایر دوستانتان در میان بگذارید…
اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث افزایش سرمایه را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون افزایش سرمایه در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.