دامنه نوسان چیست؟ + دامنه نوسانات بورس و فرابورس

“دامنه نوسان” و “حجم مبنا” دو پارمتر موثر در بازار بورس تهران برای کنترل بهتر روی قیمت‌ها هستند‌. قیمت‌ها در بورس مثل سایر بازارهای مالی با توجه به مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. عواملی مثل هیجانات فردی معامله‌گران، سفته‌بازان بورسی و… می‌تواند باعث تغییرات شدید قیمت‌ها شود. بنابراین بخاطر عمق کم بازار بورس تهران و شفافیت اطلاعاتی کمتر، باید مکانیزمی جهت جلوگیری از نوسان شدید قیمت وجود داشته باشد. دامنه نوسان روزانه قیمت سهام یکی از این پارامترها است. در واقع قیمت سهام در بورس تهران با محدودیت نوسان روبه‌رو است و قیمت‌ها در بازه مشخصی می‌توانند تغییر کنند. در ادامه آموزش بورس به واکاوی اهمیت دامنه نوسان و مقدار آن در بورس، فرابورس و بازار پایه خواهیم پرداخت.

اهمیت دامنه نوسان قیمت سهام در بورس تهران

یکی از مزیت‌های اصلی بورس عدم دخالت نهادهای دولتی در قیمت‌گذاری سهام شرکت‌های بورسی است. اما عدم دخالت در بازه نوسان قیمت‌ها، باعث تلاطم و ریسک بیشتر بازار بورس می‌شود. در واقع باید مکانیزم عرضه و تقاضا در بلندمدت باعث همگرا شدن قیمت‌ها به ارزش ذاتی خود شود.

در بهترین حالت ممکن، حجم معاملات روزانه در بورس تهران 1 میلیارد دلار است! بنابراین امکان دستکاری قیمت سهام بصورت هیجانی به مراتب راحت‌تر از بورس‌های جهانی خواهد بود. بنابراین سازمان بورس برای کاهش ریسک بازار و کنترل بیشتر روی قیمت سهام، بازه‌ای برای تغییر قیمت سهام در یک روز کاری تعیین می‌کنند. دامنه نوسان قیمت در بازارهای مختلف بورس تهران متفاوت است. با پارس سهام در ادامه این مقاله آموزشی همراه باشید.

آیا قیمت‌ها در بورس تهران کنترل می‌شود؟

در بازار بورس تهران “نهاد ناظر بازار” همیشه در حال نظارت بر قیمت سهام مختلف است. گاهی اوقات بخاطر تخلفات در ثبت قیمت، تمامی سفارشات و معاملات یک نماد بورسی باطل می‌شود.

نکته: دامنه نوسان قیمت در بورس‌های جهانی متفاوت است. دامنه نوسان در بورس آمریکا (نیویورک و نزدک) بصورت نامحدود است. اما قوانین مختلفی برای نظارت و کنترل قیمت‌ها وجود دارد. برای مثال در صورتی که شاخص بورس 15% تغییر کند تمامی معاملات متوقف می‌شود!

مزایا دامنه نوسان روزانه بورس

کاهش هیجانات فردی معامله‌گران و در نتیجه کاهش ریسک بازار
جلوگیری و کاهش دستکاری قیمت‌ها توسط سوداگران بورسی
همگرا شدن قیمت سهام شرکت‌ها به ارزش ذاتی آن در بلندمدت
شفافیت بیشتر بازار بورس
محافظت از سرمایه معامله‌گران مخصوصا تازه‌واردان بورسی در برابر ضررهای سنگین
جلوگیری از ایجاد حباب و نوسان غیرمنطقی در قیمت سهام

معایب دامنه نوسان قیمت سهام در بورس

کاهش جذابیت بازار بورس
دخالت نهادهای دولتی
عدم همگرایی قیمت سهام شرکت‌ها به ارزش ذاتی در کوتاه مدت
بازی و فریب دادن معامله‌گران خُرد با ایجاد صف خرید و فروش
فروش در قیمت‌های پایین‌تر هنگام صف خرید
عدم نقدشوندگی در صف فروش

انواع بازه نوسان روزانه قیمت سهام

بورس و بازار اول و دوم فرابورس

تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و بازار اول و دوم فرابورس، بازه نوسان روزانه بین مثبت 5 و منفی 5 درصد دارند.

برای مثال فرض کنید قیمت پایانی سهام یک شرکت در پایان معاملات روز کاری، 1000 تومان باشد. حال قیمت سهام این شرکت در روز کاری بعد می‌توانید بین 950 و 1050 تومان نوسان کند. در واقع 5 درصد 1000 تومان می‌شود 50 تومان! حال برای محاسبه کمترین قیمت مجاز در روز کاری بعد، مبلغ 50 تومان را از 1000 تومان کم کنید. برای محاسبه بیشترین مقدار قیمت مجاز نیز مبلغ 50 تومان را به 1000 تومان اضافه می‌کنیم.

در واقع حداقل و حداکثر قیمت برای ثبت سفارش در روز کاری بعد، به ترتیب 950 و 1050 تومان است. حال فرض کنید اگر هیچ سهامداری حاضر به فروش سهام خود در بالاترین قیمت آن روز کاری نباشد چه اتفاقی می‌افتد؟

پاسخ: سهام آن شرکت صف خرید می‌شود. اگر سهام یک شرکت برای چند روز کاری متوالی صف خرید یا فروش باشد دامنه نوسان توسط ناظر بازار تغییر می‌کند. در ادامه تمامی این موارد را خدمت شما توضیح خواهیم داد.

بازارهای پایه فرابورس

بازار پایه فرابورس دارای سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز است. قوانین پذیرش شرکت‌ها در بازار پایه فرابورس نسبت به فرابورس راحت‌تر است. بنابراین ریسک بازار پایه فرابورس نسبت به بورس و فرابورس بیشتر است. به همین دلیل جهت جلوگیری از ضرر و زیان‌های هنگفت سهامداران، دامنه نوسان با سخت‌گیری بیشتری اعمال می‌شود.

دقت بفرمایید که در تابلوی اول و دوم بازار فرابورس، دامنه نوسان همان دامنه نوسان بورس یعنی 5% است. دامنه نوسان قیمت سهام در بازار پایه بصورت زیر است:

دامنه نوسان بازار پایه زرد فرابورس

در بازار پایه زرد فرابورس، دامنه نوسان روزانه قیمت سهام بین 3- و 3+ درصد است. در صورتی که 3 روز کاری متوالی صف خرید یا فروش باشد این دامنه در روز کاری بعد به 5- و 5+ درصد تغییر خواهد کرد.

دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در بازار پایه زرد فرابورس

دامنه نوسان بازار پایه نارنجی

دامنه نوسان برای بازار پایه نارنجی فرابورس %2± درصد است. صف خرید یا فروش به مدت 3 روز کاری متوالی باعث تغییر دامنه به 4% می‌شود.

دامنه نوسان بازار پایه قرمز

دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در بازار پایه قرمز فرابورس 1± درصد است. در صورتی که 3 روز کاری متوالی صف خرید یا فروش باشد دامنه نوسان 3% خواهد شد.

برای مطالعه توضیحات کامل‌تر پیرامون بازارهای پایه فرابورس به مقاله آموزشی زیر مراجعه بفرمایید.

بازار فرابورس چیست؟

دامنه نوسان حق تقدم سهام

بازه نوسان تمامی “حق تقدم سهام” دو برابر دامنه نوسان سهام آن است. برای مثال برای تمام شرکت های بورسی، حق تقدم سهام بین %10+ و %10- است. در مقاله آموزش زیر به واکاوی کامل حق تقدم سهام پرداختیم.

حق تقدم سهام در بورس چیست؟

دامنه نوسان خاص و استثنا در بورس تهران

اگر به صفحه سایت TSETMC مراجعه کنید شاید سهامی را ببینید که دامنه نوسان قیمت روزانه 10 درصدی دارند. برای مثال نماد بورسی سمگا دارای دامنه نوسان روزانه قیمت 10% است. در شهریور 95 بر اساس اطلاعیه معاونت عملیات و نظارت بازار، نماد معاملاتی “سمگا1” با دامنه نوسان 10% اعلام گردید.

دامنه نوسان نامحدود در بورس تهران

گاهی اوقات سهام شرکت‌ها با دامنه نوسان نامحدود معامله می‌شوند. در ادامه شرایطی که دامنه نوسان نامحدود در بورس تهران وجود خواهد داشت را با هم بررسی می‌کنیم.

1. برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه

تمامی شرکت‌های بورسی موظف به برگزاری مجمع عمومی سالانه جهت ارائه اطلاعات مالی شرکت در 1 سال اخیر هستند. چند روز قبل از برگزاری مجمع سالانه، اطلاعیه‌ای توسط شرکت در سایت کدال منتشر می‌شود. سپس وضعیت نماد بورسی آن، ممنوع – متوقف شده و امکان معامله تا بعد از برگزاری مجمع عمومی سالانه وجود نخواهد داشت. بعد از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، سهام آن شرکت بدون محدودیت نوسان بازگشایی خواهد شد.

2. افزایش سرمایه

شرکت‌های بورسی تحت شرایط و ضوابط خاص می‌توانند سرمایه خود را افزایش دهند. بعد از برگزاری مجمع فوق العاده افزایش سرمایه، سهام آن شرکت در روز بازگشایی با دامنه نوسان نامحدود بازگشایی می‌شود. در مقاله آموزشی زیر بطور کامل به بحث افزایش سرمایه در بورس پرداختیم.

افزایش سرمایه چیست؟

3. تغییر بیش از 20 درصدی EPS

تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس موظف به ارائه وضعیت صورت‌های مالی بصورت دوره‌ای و ماهانه هستند. هر گونه تغییر در EPS شرکت (ESP مخفف Earning Per Share به معنی سود هر سهم) باید سریعا به اطلاع سهامداران برسد. حال با انتشار تغییر در EPS، سهام آن شرکت جهت بررسی بیشتر و ارائه مستندات لازم بسته خواهد شد. اگر تغییر در سوددهی بیشتر از 20% باشد سهام آن شرکت بدون محدودیت نوسان و با استفاده از مکانیزم حراج ناپیوسته بازگشایی می‌شود.

حذف محدودیت دامنه نوسان روزانه قیمت سهام در بورس

در مقاله آموزشی زیر بطور کامل به بررسی دلایل توقف نمادهای بورسی و نحوه بازگشایی نمادها با استفاده از مکانیزم حراج ناپیوسته پرداختیم.

دلایل توقف نمادهای بورسی + نحوه و زمان بازگشایی

تذکر: دقت بفرمایید که سهام شرکت صرفا در همان روز بازگشایی، بدون محدودیت نوسان خواهد بود. بالطبع در روزهای کاری بعدی، با همان محدودیت نوسان قبلی معامله خواهد شد.

نکته: هنگام بازگشایی نماد با دامنه نوسان نامحدود، نظرِ ناظر بازار بورس تهران نیز اهمیت دارد.در واقع معاملات باید به تایید ناظر بازار برسد.

صف خرید و فروش و تغییر دامنه نوسان

اگر سهامی با صف خرید یا فروش همراه شود با توجه به حجم معاملات، قیمت پایانی سهام تغییر خواهد کرد. در صورتی که حجم معاملات روزانه خیلی کمتر از “حجم مبنا” باشد Close Price تغییر چندانی نخواهد کرد. اگر چندین روز متوالی این وضعیت رخ دهد به اصطلاح سهام در صف خرید یا فروش قفل خواهد شد. این وضعیت بدین خاطر است که اکثر معامله‌گران اعتقاد به تفاوت زیاد بین ارزش سهم با قیمت فعلی دارند.

در این وضعیت ناظر بازار محدودیت دامنه نوسان قیمت را حذف می‌کند. حال قیمت سهام با دامنه نوسان اعلام شده از طرف ناظر بازار معامله خواهد شد. برای مثال ناظر بازار اعلام می‌کند که سهام شرکت با دامنه 50% قابل معامله شدن است. حال سهامدارانی که حاضر به عرضه سهام خود در صف خرید نبودند، یحتمل این افزایش قیمت 50 درصدی باعث تحریک آنها برای فروش می‌شود.

همانطور که گفتیم سازمان بورس اوراق بهادار با ارائه پارامتر “حجم مبنا و دامنه نوسان روزانه” نظارت بهتری روی قیمت سهام دارد. در مقاله آموزشی زیر پیرامون حجم مبنا، فرمول محاسبه و تاثیر آن بر قیمت پایانی بصورت مفصل صحبت کردیم.

حجم مبنا در بورس چیست؟

اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث آموزش بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون آموزش بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.

5.0