همانطور که در مقاله قبلی “شاخص بورس چیست؟” اشاره کردیم شاخص بورس بیانگر میانگین بازدهی بورس است بدین معنی که وقتی شاخص کل بورس 3% رشد داشته باشد تمام شرکت‌های بورسی بطور میانگین افزایش قیمت 3 درصدی داشته‌اند. همانطور که اشاره شد شاخص‌های متعددی مثل “شاخص کل قیمت بورس (TEPIX)”، “شاخص کل بورس (TEDPIX)”، “شاخص قیمت – هم وزن”، “شاخص کل – هم وزن”، شاخص صنایع به تفکیک (مثل شاخص خودرو، شاخص بانک‌ها و شاخص سیمان) و … در بورس تهران تعریف شده است که با مفاهیم آنها در مقاله مربوطه آشنا شدید. در این مقاله آموزشی قصد داریم نحوه تحلیل شاخص‌های مهم و کاربردی بورس را برای شما تشریح کنیم تا با آگاهی بیشتر نسبت به خرید و فروش سهام در بورس اقدام کنید. با پارس سهام همراه باشید…
تحلیل شاخص بورس: اولین قدم خرید سهام
فرض کنید شما قصد خرید سهام را دارید پارامترها و تحلیل‌های متنوعی برای خرید سهام در بورس وجود دارد برای مثال با تحلیل بنیادی به بررسی وضعیت بنیادی شرکت از جمله بررسی سودآوری، ارزش مارکت شرکت، پیش‌بینی وضعیت سودآوری شرکت در آینده و… پرداخته می‌شود و اینکه آیا این شرکت ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا نه؟ بعد از آن باید نمودار قیمت سهام شرکت بررسی شود چرا که قیمت سهام شرکت‌ها دائما در حال نوسان است و در عین ارزشمند بودن یک شرکت ممکن است قیمت سهام آن در زمان فعلی روند نزولی داشته باشد بنابراین با بررسی تحلیل تکنیکال به بررسی روند قیمت سهام پرداخته می‌شود تا نقطه مناسب ورود به سهام شناسایی شود (بحث تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی بسیار گسترده‌تر از این حرف‌هاست و بصورت تخصصی و مجزا به آن پرداخته می‌شود). تحلیل شاخص‌های بورس نیز یکی دیگر از اقداماتی است که قبل از خرید سهام بایستی انجام داد. همانطور که در مقاله قبلی گفته شد بیش از 20 عنوان شاخص برای بورس تهران تعریف شده است کدام یک از این شاخص‌ها از اهمیت بیشتری برای تحلیل برخوردار هستند؟
پرکاربردترین شاخص‌های بورس تهران
قطعا شما نیز تا بحال متوجه اهمیت “شاخص کل” شده‌اید، بورس و شاخص کل دو نامی هستند که زلف‌شان با هم گره خورده است! همانطور که گفته شد شاخص کل معرف میانگین بازدهی کل بورس و از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چرا که به راحتی می‌توانید با یک نگاه ساده بازدهی بورس در یک زمان مشخص را متوجه شوید برای مثال به نمودار زیر دقت بفرمایید که مربوط به شاخص کل بورس تهران از اواخر سال 1398 تا اواسط مرداد سال 1399 است همانطور که مشاهده میکنید با یک نگاه ساده متوجه رشد بی‌سابقه شاخص کل می‌شوید که از عدد 500000 به عدد 2000000 رسیده و یعنی 4 برابر شده است! خب به همین راحتی می‌توانید نتیجه بگیرید که در این بازه چند ماهه بصورت میانگین، سهام تمام شرکت‌های بورسی 4 برابر شده است!
نکته دیگر پیرامون شاخص کل بورس تهران این است که “حرکت شاخص کل، معرف حرکت کل بازار بورس است” بدین معنی که وقتی برای شاخص کل بورس حرکت صعودی پیش‌بینی شود یعنی تقریبا قیمت سهام اکثر شرکت‌ها روند صعودی خواهد داشت! البته همانطور که گفته شد “شاخص کل معرف میانگین است نه کلیت!” یعنی ممکن است شاخص کل روند صعودی داشته باشد ولی سهام یک شرکت به هزار و یک دلیل روند نزولی در پیش گیرد اما نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت است “جو حاکم بر بازار بورس” است یعنی چی؟ یعنی اینکه ممکن است سهام یک شرکت مستعد صعود نباشد ولی از آنجایی که روند شاخص کل صعودی و تقریبا تمام بازار سبزپوش است قیمت سهام آن شرکت نیز با رشد همراه شود چرا که جو کلی بازار بورس مثبت است و این جو قطعا روی تمامی شرکت‌های بورسی موثر است! و دقیقا نقطه مقابل این موضوع نیز وجود دارد یعنی ممکن است تمام تحلیل‌ها حاکی از روند صعودی برای قیمت سهام یک شرکت بورسی باشد اما از آنجایی که شاخص کل منفی و روند نزولی در پیش گرفته با توجه به جو حاکم بر بورس، قیمت سهام آن شرکت نیز روند نزولی در پیش بگیرد چرا که قرار نیست همیشه بازار به ارزش یک شرکت و قیمت مناسب آن واکنش نشان دهد! قطعا شما هم تا به حال بورس یکدست قرمزپوش را دیده‌اید و هنگامی که به سایت TSETMC مراجعه میکنید فقط رنگ قرمز می‌بینید!
تحلیل و تفسیر شاخص صنایع مختلف در بورس
همانطور که قبلا گفتیم تمامی شرکت‌های بورسی بصورت مجزا در یک گروه خاص دسته‌بندی می‌شوند برای مثال نمادهای بورسی فولاد، ذوب و فملی در گروه “فلزات اساسی” یا شپنا، شبندر و شاوان در گروه “فرآورده های نفتی” قرار دارند. برای هر کدام از صنایع مختلف شاخصی تعریف شده که کاملا مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که فقط شرکت‌های زیرمجموعه آن گروه در محاسبه شاخص سهیم هستند برای مثال “شاخص فرآورده های نفتی” مربوط به روند تغییر قیمت سهام شرکت‌های زیرمجموعه “فرآورده های نفتی” است. نمودار زیر که مربوط به شاخص فرآورده‌های نفتی در بازه اسفند 98 تا مرداد 99 است نشان از میانگین رشد قیمت 6 برابری سهام شرکت‌های موجود در گروه “فراورده های نفتی” است.
بیش از 40 گروه در بورس تهران تعریف شده است وقتی صحبت از شاخص کل می‌کنیم تمامی شرکت‌های زیرمجموعه این گروه‌ها در محاسبه شاخص کل سهیم هستند و از آنجایی که شاخص کل، میانگین بازدهی تمام این شرکت‌هاست ممکن است شاخص کل روندی صعودی داشته باشد اما سهام یک شرکت روند نزولی را تجربه کند، حال فرض کنید بعد از تحلیل شاخص کل متوجه روند صعودی آن می‌شوید و قصد خرید سهام X را دارید قبل از بررسی روند قیمت سهام X بهتر است شاخص گروه آن بررسی شود تا روند کلی آن گروه نیز برای شما مشخص شود، برای مثال ممکن است شاخص کل صعودی اما شاخص یک صنعت خاص روند نزولی داشته باشد و همانطور که روند شاخص کل در قیمت سهام کل شرکت‌های بورس اثر میگذارد، روند شاخص یک صنعت خاص نیز در قیمت سهام کل شرکت‌های زیرمجموعه آن گروه اثرگذار است. به شکل زیر دقت کنید، نمودار شاخص گروه فرآورده‌های نفتی در اواخر سال 94 است که طبق تحلیل، انتظار شکست سقف کانال و روند صعودی برای این شاخص پیش‌بینی می‌شود.
همانطور در شکل زیر می‌بینید شاخص گروه فرآورده های نفتی طبق انتظار روند صعودی در پیش گرفته و تا مهر سال 1397 با رشد همراه بوده است.
حال نگاهی به روند قیمت سهام شرکت‌های موجود در “گروه فرآورده های نفتی” از اواخر سال 94 تا مهر 97 می اندازیم! در شکل زیر به ترتیب نمودار قیمت سهام پالایشگاه نفت بندرعباس و اصفهان را در همان بازه مشاهده میکنید، طبق شکل روند کلی سهام مطابق روند شاخص گروه، صعودی است بنابراین شما می‌توانید با تحلیل شاخص گروه، نقطه مناسب جهت خرید و فروش سهام در بورس را شناسایی کنید.
تحلیل تکنیکال شاخص بورس
در ادامه نحوه تحلیل شاخص های بورس را خدمت شما بیان می‌کنیم، یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین روش ها همان تحلیل تکنیکال است. تحلیل تکنیکال یکی از مهم‌ترین و شناخته ترین تحلیل‌ها برای خرید و فروش سهام است اما از آنجایی که بحث تحلیل تکنیکال بحث گسترده‌ای است در اینجا به یک بیان ساده از تحلیل تکنیکال بسنده می‌کنیم؛ تحلیل تکنیکال پیش‌بینی آینده قیمت سهام با استفاده از روند قیمت در گذشته است! در واقع الگوهایی که در روند قیمت سهام وجود دارد می‌تواند نشانگر وضعیت قیمت سهام در آینده باشند. با استفاده از ابزارهایی مثل اندیکاتورها، اسیلاتورها، حمایت و مقاومت و… روند قیمت سهام در آینده پیش‌بینی می‌شود. از تحلیل تکنیکال برای بررسی روند شاخص‌های بورس نیز می‌توان استفاده کرد. برای مثال در شکل زیر طبق تحلیل تکنیکال شاخص، انتظار روند صعودی را برای شاخص داشتیم که همینطور هم شد! برای مطالعه بیشتر پیرامون تحلیل تکنیکال به صفحه ویژه آموزش تحلیل تکنیکال در سایت پارس‌سهام مراجعه کنید.
مقایسه و تحلیل شاخص کل و شاخص کل هم وزن
در مقاله معرفی شاخص های بورس، تفاوت بین شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن را خدمت‌تان بیان کنیم، به بیان ساده در شاخص کل، شرکت‌های بزرگ تر نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر تاثیر بیشتری در شاخص کل دارند اما در شاخص کل هم‌وزن تمامی شرکت‌های بورسی جدای از ارزش و بزرگی شرکت تاثیر یکسانی در شاخص دارند. با این تعاریف در جدول زیر به بررسی حالت‌های مختلف شاخص کل و شاخص کل هم وزن می‌پردازیم.
| شاخص کل | شاخص کل هم‌وزن | تحلیل |
|---|---|---|
| مثبت | مثبت | اکثر سهام بورس مثبت هستند و اگر چند روز پیاپی این اتفاق رخ دهد نشان از یک صعود قوی در بورس دارد و بازار بورس صعودی خواهد بود. |
| منفی | منفی | اکثر سهام بورس منفی هستند و اگر چند روز پیاپی این اتفاق رخ دهد نشان از یک نزول قوی در بورس دارد و بازار بورس نزولی خواهد بود. |
| مثبت | منفی | اکثر سهام بورس منفی و تنها سهام چند شرکت بزرگ مثبت است و می‌توان نتیجه گرفت که تمایل معامله‌گران به سمت شرکت‌های بزرگ‌تر است. |
| منفی | مثبت | اکثر سهام بورس مثبت و تنها سهام چند شرکت بزرگ منفی است و می‌توان نتیجه گرفت که تمایل معامله‌گران به سمت شرکت‌های کوچک‌تر است. |
ریزش شاخص بورس: زمان اصلاح شاخص بورس
همانطور که با استفاده از تحلیل تکنیکال می‌توان زمان صعود شاخص را شناسایی کرد بالطبع ریزش شاخص یا زمان اصلاح شاخص بورس را نیز می‌توان با استفاده از تحلیل تکنیکال شناسایی کرد. در ادامه به معرفی سنگین‌ترین ریزش تاریخ شاخص کل بورس تهران می‌پردازیم.
در 26 اسفندماه سال 1393 شرکت‌های زیرمجموعه گروه فرآورده های نفتی شامل شبندر، شاوان، شپنا، شتران، شبریز و شراز بعد از 8 ماه توقف نماد، بازگشایی شدند! این بازگشایی با ضرری بین 50 تا 66 درصدی همراه بود! برای مثال قیمت هر برگه سهام شاوان که قبل از توقف نماد 2000 تومان بود با 800 تومان بازگشایی شد و ضرر 60% را به سهامداران خود تحمیل کرد! در آن روز شاخص بورس تهران 5.52% ریزش داشت! اما از نظر عددی شاخص کل 3590 واحد نزول را تجربه کرد و به عدد 61532 واحد رسید! در ادامه تصاویری از سنگین‌ترین ریزش تاریخ شاخص کل بورس تهران را مشاهده میکنید.
در تاریخ 26 مرداد 99 نیز بورس تهران بعد از چند ماه صعود بی‌وقفه، با ریزش سنگینی روبه رو شد بطوری که شاخص کل 89700 واحد نزول کرد (4.7%)! دقت بفرمایید که ریزش شاخص کل در مرداد 99 از خود شاخص کل در اسفند 93 بیشتر است! اما درصد ریزش کمتر از درصد ریزش شاخص کل در اسفندماه سال 93 است! بنابراین همانطور که در مقاله قبلی اشاره کردیم آنچه در بحث شاخص بورس برای ما اهمیت دارد درصد تغییر آن است نه واحد آن!
در تاریخ 20 مرداد 99 شاخص بورس پس از یک صعود چند ماهه پر قدرت وارد فاز اصلاح شد و ضررهای 30 تا 50 درصدی را به سهامداران تحمیل کرد.
نمودار شاخص بورس در 10 سال گذشته
بورس تهران در سال 1399 رشد بی‌سابقه‌ای را در طول تاریخ خود تجربه کرد که دلایل متعددی از جمله کاهش ارزش پول ملی، تورم، تحریم و… در آن موثر بود در شکل زیر که مربوط به نمودار شاخص بورس از اواخر سال 87 تا مرداد 99 است این رشد بی‌سابقه بورس تهران به وضوح قابل مشاهده است.
نمودار شاخص بورس در 20 سال گذشته نیز مشابه همین نمودار بالاست! چرا که در سال‌های قبل تر مثلا از سال 1370 تا 1380 اینقدر شاخص کل عدد کوچک‌تری نسبت به سال 1399 دارد که با دقت خوبی به 0 میل میکند! و شبیه یک خط صاف است!
شاخص بورس ونزوئلا
ونزوئلا از کشورهایی است که شبیه ایران در لیست تحریم آمریکا قرار دارد و در سال‌های اخیر با مشکلات اقتصادی متعددی دست و پنجه نرم میکند. ابرتورم 5 رقمی! در این کشور کاملا گواه بر وضعیت اسفناک اقتصادی این کشور است! شاید با توجه به تورم ایران در سال‌های اخیر و رشد بی‌سابقه بورس تهران، برایتان سوال باشد که بورس ونزوئلا چه واکنشی به تورم این کشور نشان داده است و آیا بورس ایران مشابه ونزوئلا می‌شود!؟ اینکه بخواهیم ایران را با ونزوئلا مقایسه کنیم کار اشتباهی است! و مطمئن باشید ایران هیچ گاه شرایط مشابه ونزوئلا را تجربه نخواهد کرد! اما می‌توان نگاهی به مقایسه بورس ایران با ونزوئلا انداخت. در شکل زیر نمودار شاخص بورس ونزوئلا را از اوایل سپتامبر 2017 (اواسط شهریور 97) تا اواسط آگوست 2020 (اواسط مرداد 99) مشاهده میکنید!
نکته جالب اینجاست بورس ونزوئلا از اوایل سال 2018 تا اواسط سال 2018 بیش از 1000 برابر شده است و از عدد 450 به عدد 480000 رسیده است! (شاخص بورس تهران که در سال 99 رشد بی‌سابقه داشته است تقریبا 7 برابر شده است!) قصد ترساندن شما را ندارم! ولی به نمودار بالا با دقت نگاه کنید (با فلش قرمز مشخص کردیم)! در اواخر سال 2018 و بعد از رشد بی‌سابقه بورس ونزوئلا، در 6 نوامبر 2018 بورس ونزوئلا با افت شدید 99.9 درصدی مواجه شد! (در 1 روز!) یعنی 100 میلیون یهو شد 100 هزار تومان! البته همانطور که در شکل بالا مشاهده میکنید دوباره بعد از یک مدت کوتاه، رشد بورس ونزوئلا از سر گرفته شد و در ظرف 1.5 سال 1000 برابر شد!! مدنظر داشته باشید که اقتصاد ایران با اقتصاد ونزوئلا قابل مقایسه نیست! و هرگز اقتصاد ایران این چنین رکودی را تجربه نخواهد کرد انشاا…!
اگر قصد یادگیری 0 تا 100 مبحث شاخص بورس را دارید به شما توصیه می‌کنیم مقالات آموزشی زیر را به ترتیب مطالعه بفرمایید، به مرور مقالات جدیدتر پیرامون شاخص بورس در سایت درج خواهد شد حتما پیگیر پارس‌سهام باشید.